Derin Tarih Dergisi'nin Şubat sayısında 'Osmanlı'nın büyük Sultanı' II. Abdülhamid Han ile ilgili çarpıcı röportajlar yer alıyor. Osmanlı iktisadı üzerine yaptığı araştırmalarla İstanbul Şehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Engin Akarlı, Derin Tarih Dergisi'nin Genel Yayın Yönetmeni Mustafa Armağan'a verdiği röportajda, Abdülhamid Han'ın iktisadi yönüyle ilgili değerlendirmesinde, 'Bir kere iktisadî açıdan çok şayan-ı takdir hamleleri var. Bir çok Osmanlı prensinden farklı olarak piyasayı, ekonomiyi, bankayı, krediyi biliyor. İkincisi ilk yaptığı şeylerden biri, bilgi biriktirmekti, bir tür bilgi merkezi oluşturmak. Uzmanlara önemli çalışmalar yaptırıyordu.' şeklinde konuşuyor. Prof. Dr. Akarlı, 'Türkiye'nin ilk kalkınma planı Abdülhamid döneminde hazırlanmıştır!' diyor.

GANDHİ HİLAFETİ DESTEKLEDİ

Akarlı, Hilafet makamı ve Pan-İslamizm'le ilgili olarak da önemli değerlendirmelerde bulunuyor. Fransızlar ve İngilizlerin hilafetten korktuğunu anlatan Akarlı, şunları söylüyor: 'Lozan'da Hilafet'in kalkması temel pazarlık meselelerinden biri. Üzerimizde o kadar büyük baskı var ki, Hilafet'ten korkuyorlar. Çünkü Hilafet demek Müslümanların bir cephe olarak kilitlenmesi demek. En olmadık yerlerde İslamcı direnişlerle karşılaşıyorlar; en sert direnişler de bunlar. Afrika'da Müslümanlıkla alakası olmayan adamlar Hilafet söz konusu olunca İslamcı hareketin içine giriyor. Gandhi Müslüman olmamasına rağmen 'Ben de Müslümanım' diyor ve şakası da yok! Hilafet hareketini destekliyor.' Akarlı, bu direnişin Abdülhamid'in Pan-İslamistliğinden kaynaklanmadığını belirtti.

YAPAYALNIZ BİR SULTANDI

II. Abdülhamid'in 3. kuşaktan torunu Harun Osmanoğlu, derginin kapak konusuyla ilgili olarak; 'Sultan dedemiz cennet-mekân Abdülhamid Han 33 yıl boyunca siyasî manevralar gerçekleştirerek, borç içindeki devleti yükselterek Osmanlı'nın yıkılmasını geciktirdi. Öyle bir Sultan ki bahtsız sayılırdı; çünkü tekti ve yalnız başına devleti yönetti. Yanında güvenebileceği hiç kimse yoktu; hep çakallar vardı. Mekanı cennet olsun!' şeklinde konuştu.

Eğitimde atılım yaptı

Dergiye konuşan Tarihçi Prof. Dr. Sina Akşin, II. Abdülhamid'in yaptıkları ve yapamadıklarıyla gerileme döneminin en önemli hükümdarı sayılabileceğini söyledi. Akşin, II. Abdülhamid'in eğitimde hatırı sayılır bir atılım gerçekleştirdiğini ifade ederek, 'Mithat Paşa örneğinde olduğu gibi modern insanlarla ve modern düzenle uzlaşamamış olması kendisinin, Osmanlı Devleti'nin ve bütün Türklerin talihsizliği olmuştur.' dedi.

Dogmalardan sıyrılmalıyız

Gazeteci Ali Sirmen, Derin Tarih Dergisi'ne II. Abdülhamid'le ilgili olarak, 'Ne Kızıl Sultan, ne de Ulu Hakan… Orhan Koloğlu'nun Abdülhamid Gerçeği kitabının kapağından aldığım bu ifade belki de Abdülhamid'e dair en isabetli tanım. II. Abdülhamid tarihimizin bir zamanlar en fazla tartışılan figürü idi. Tartışma yararlıdır. Uydurma sav ve kanıtlardan uzak kalmak, peşin hüküm ve dogmaların gömleğinden sıyrılmak kaydıyla tabii. Abdülhamid de, bir başka tarihî şahsiyet de tartışılırken olayları, o günün koşulları çerçevesinde değerlendirmek şarttır.' dedi