Nihayetinde tıkanan sürece yeniden işlerlik kazandıracak, eğitim kurumu yöneticilerinin görevlendirilmelerini düzenleyen Millî Eğitim Bakanlığı Eğitim Kurumları Yöneticilerinin Görevlendirilmelerine Dair Yönetmelik, 6.10.2015 tarihli ve 29494 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı.

Yönetici olarak görevlendirileceklerde aranacak genel şartlar; yükseköğretim mezunu olmak, son başvuru tarihi itibarıyla Bakanlık kadrolarında öğretmen olarak görev yapıyor olmak, görevlendirileceği eğitim kurumuna, görevlendirileceği tarihte alanı itibarıyla öğretmen olarak atanabilme şartını taşıyor olmak veya aylık karşılığı okutabileceği ders bulunmak ve görevlendirileceği tarih itibarıyla, son dört yıl içinde adlî veya idarî soruşturma sonucu yöneticilik görevi üzerinden alınmamış olmak olarak belirlenmiştir. Bunların yanında zorunlu çalışma gerektiren yerler dışındaki eğitim kurumu yöneticiliklerine görevlendirilecekler bakımından, zorunlu çalışma yükümlülüğünü tamamlamış, erteletmiş ya da bu yükümlülükten muaf tutulmuş olmak şartı getirilmiştir.

Görevlendirilecek yönetici için, eğitim kurumunda görevlendirileceği tarihte (öğretmen olarak atanabilme şartını taşımak yerine) alanı itibarıyla aylık karşılığı okutabileceği dersin bulunması şartı getirilmiş olması yerindedir.

Müdür olarak görevlendirileceklerde; daha önce müdür olarak görev yapmış olmak, müdür başyardımcısı olarak en az iki yıl görev yapmış olmak, kurucu müdür, müdür yardımcısı ve müdür yetkili öğretmen olarak ayrı ayrı veya müdür başyardımcılığı dâhil toplam en az üç yıl görev yapmış olmak, (hizmet sınıfına bakılmaksızın) Bakanlığın şube müdürü veya daha üstü kadrolarda görev yapmış olmak şartı aranmaktadır. Yapılan yeni düzenlemeyle müdürlüğe görevlendirileceklerde aranacak özel şartlar arasında bulunan “sekiz yıl öğretmenlik yapmış olma” şartı kaldırılmıştır. Bu düzenlemeyle birlikte, daha önce yöneticilik görevinde bulunmayan öğretmenler, doğrudan müdür olarak görevlendirilemeyecektir.

Müdür başyardımcısı veya müdür yardımcısı olarak görevlendirileceklerde ise; müdür, kurucu müdür, müdür başyardımcısı, müdür yardımcısı veya müdür yetkili öğretmen olarak görev yapmış olmak, (hizmet sınıfına bakılmaksızın) Bakanlığın şube müdürü veya daha üstü kadrolarda görev yapmış olmak ve Bakanlık kadrolarında öğretmen olarak adaylık dâhil en az dört yıl görev yapmış olmak şartı aranmaktadır. Eski yönetmelikte asaleten en az dört yıl görev yapmış olma şartının adaylık dahil en az dört yıl şeklinde esnetilmesi yerindedir.

Bunun yanında müdür başyardımcısı olarak görevlendirileceklerde ayrıca, fen lisesi müdür başyardımcılığına görevlendirileceklerde Matematik, Fizik, Kimya veya Biyoloji alan öğretmeni olmak; güzel sanatlar lisesi müdür başyardımcılığına görevlendirileceklerde Türk Dili ve Edebiyatı, Görsel Sanatlar/Resim veya Müzik alan öğretmeni olmak; imam hatip lisesi müdür başyardımcılığına görevlendirileceklerde İmam-Hatip Lisesi Meslek Dersleri alan öğretmeni olmak; mesleki ve teknik eğitim kurumları müdür başyardımcılığına görevlendirileceklerde atölye ve laboratuvar öğretmeni olmak; sosyal bilimler lisesi müdür başyardımcılığına görevlendirileceklerde Türk Dili ve Edebiyatı, Tarih, Coğrafya, Felsefe, Psikoloji veya yabancı dil alan öğretmeni olmak; spor lisesi müdür başyardımcılığına görevlendirileceklerde Beden Eğitimi alan öğretmeni olmak gibi okul türlerine göre branş ayrımı yapılmıştır. Okul türüne özgü branş öğretmeni olma şartının getirilmesi yersizdir. Eğitim kurumu yöneticiliği salt branş öğretmeni olmaya dayalı bir görev değildir. Müdür yardımcılarından en az biri için böyle bir şart yeterli görülmelidir. Nitekim “yönetici görevlendirmede esas alınacak hususlar” başlıklı 27. madde bunu düzenlemiştir.

Sözlü sınav komisyonunun hem sözlü sınavı gerçekleştirmek hem de bu sınava karşı itirazları değerlendirecek mercii olması, işlemi yapan ile o işlemi değerlendirenin aynı makamda birleşmesine sebebiyet vereceğinden sağlıklı bir değerlendirme sürecini yürütemeyeceği açıktır. Bu sebeple sözlü sınavı yapan ile o sınavı değerlendirenin ayrı ayrı merciler olması daha doğru bir yaklaşım olurdu.

Müdür başyardımcılığı ve müdür yardımcılığına görevlendirme yazılı sınav sonucuna göre, müdürlüğe görevlendirme ise değerlendirme ve sözlü sınav sonucuna göre yapılacaktır. Bu yönetmelikle müdür başyardımcılığı ve müdür yardımcılığı görevlendirmeleri açısından yazılı sınav şartı getirilmiş bulunmaktadır. Bu sınavda yüz puan üzerinden yetmiş ve üzeri puan alanlar başarılı sayılacaklardır. Yazılı sınav sonuçları, kesin sonuçların ilan edildiği tarihten itibaren en fazla bir yıl süreyle olmak üzere bu kapsamda yapılacak bir sonraki sınav tarihine kadar geçerli sayılacaktır. Ancak ÖSYM’nin ve Bakanlığın sınav takviminin yoğunluğu ve geçmiş tecrübeler dikkate alındığında, Bakanlığın her yıl bu sınavı gerçekleştirebilmesi zor görünmektedir. Bu itibarla yazılı sınav sonuçlarının en fazla bir yıl süreyle geçerli sayılması, süreci işlerlikten uzak bir hale getirme riskini taşımaktadır.

Müdürlükte dört yıllık ya da aynı eğitim kurumu müdürlüğünde toplam sekiz yıllık görev süresi dolanlar ile duyurunun son günü itibarıyla 5 ve 6. maddelerde belirtilen şartları taşıyanlar arasından müdür olarak görevlendirilmek üzere başvuruda bulunanlar Ek-1’de yer alan form üzerinden değerlendirme komisyonu tarafından değerlendirileceklerdir. Değerlendirme sonucunda oluşan puan sıralamasına göre en yüksek puan alandan başlamak üzere, eğitim kurumlarının boş bulunan müdürlük sayısının üç katı aday sözlü sınava çağrılacaktır. Müdürlük için yapılacak sözlü sınava katılmaya hak kazanan adaylar, sözlü sınav konuları ve ağırlıkları dikkate alınarak Ek-2’de yer alan form üzerinden sözlü sınav komisyonunca yüz tam puan üzerinden değerlendirileceklerdir. Müdür olarak görevlendirilmek üzere başvuruda bulunan adayların görevlendirmeye esas puanları; Ek-1’de yer alan form üzerinden verilen değerlendirme puanı ile sözlü sınavda verilen puanın aritmetik ortalaması alınarak belirlenecektir. Adaylar, hesaplanan puan üstünlüğüne göre tercihleri de dikkate alınarak il millî eğitim müdürünün teklifi üzerine valinin onayı ile müdür olarak görevlendirileceklerdir.

Sözlü sınavda herhangi bir başarılı olma alt puan sınırı getirilmemiştir. Sözlü sınavda alınan puan ile form üzerinden alınan puanın aritmetik ortalamasının alınarak görevlendirilmeye esas puanın belirlenmesi, müdürlüğe görevlendirmede 20 tercih hakkı verilmesi ve verilen bu tercihlerin de dikkate alınarak görevlendirmenin puan üstünlüğüne göre yapılması öngörülmüştür.

Yürürlükten kaldırılan yönetmelikte yer alan müdürlük görev süresinin görev yapılmakta olunan eğitim kurumunda ve görev yapılmakta olunan eğitim kurumu dışında uzatılmasına yönelik değerlendirme işlemleri ve yöneticilik görev süresinin uzatılması işlemleri yeni yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile birlikte uygulamadan kaldırılmıştır.

Kurucu müdür olarak görev yaptıkları eğitim kurumlarına müdür normunun verildiği ilk dönemle sınırlı olmak üzere, kurucu müdür olarak görev yaptıkları eğitim kurumuna müdür olarak görevlendirilme isteğinde bulunan adaylardan;

- Okul Öncesi veya Çocuk Gelişimi ve Eğitimi alan öğretmenlerinden anaokullarına müdür olarak görevlendirilme isteğinde bulunanlara,

- Matematik, Fizik, Kimya veya Biyoloji alan öğretmenlerinden fen liselerine müdür olarak görevlendirilme isteğinde bulunanlara,

- Türk Dili ve Edebiyatı, Görsel Sanatlar/Resim veya Müzik alan öğretmenlerinden güzel sanatlar liselerine müdür olarak görevlendirilme isteğinde bulunanlara,

- Sınıf Öğretmenliği alan öğretmenlerinden ilkokullara müdür olarak görevlendirilme isteğinde bulunanlara,

- İmam-Hatip Lisesi Meslek Dersleri alan öğretmenlerinden imam hatip liselerine müdür olarak görevlendirilme isteğinde bulunanlara,

- Atölye ve laboratuvar öğretmenlerinden mesleki ve teknik eğitim kurumlarına müdür olarak görevlendirilme isteğinde bulunanlara,

- Türk Dili ve Edebiyatı, Tarih, Coğrafya, Felsefe, Psikoloji, Sosyoloji veya yabancı dil alan öğretmenlerinden sosyal bilimler liselerine müdür olarak görevlendirilme isteğinde bulunanlara,

- Beden Eğitimi alan öğretmenlerinden spor liselerine müdür olarak görevlendirilme isteğinde bulunanlara, söz konusu eğitim kurumları ile sınırlı olmak üzere, görevlendirilmeye esas puanlarına ilave beş puan verilmesi öngörülmüştür. Ancak özel eğitim kurumlarının unutulmuş olması, bu okul türünde rehberlik ve özel eğitim branşına ilave puan verilmemesi önemli bir eksikliktir.

Müdür başyardımcılığı ve müdür yardımcılığı için öngörülen yazılı sınavda başarılı olanlardan müdür başyardımcısı ve/veya müdür yardımcısı olarak görevlendirilmek isteyenlerin başvuruları elektronik ortamda alınacak, ancak en fazla 20 eğitim kurumu tercih etme hakkı verilecektir. Ancak 20 tercih hakkı yerine örneğin 40 tercih hakkı gibi daha fazla tercihte bulunma hakkı verilmesi süreci hızlandıracak bir tedbir olarak düşünülebilir.

Müdür başyardımcısı ve/veya müdür yardımcısı olarak görevlendirilmek üzere başvuruda bulunan adaylar, puan üstünlüğüne göre tercihleri de dikkate alınarak eğitim kurumu müdürünün inhası ve il millî eğitim müdürünün teklifi üzerine valinin onayı ile müdür başyardımcısı veya müdür yardımcısı olarak görevlendirileceklerdir. Ancak “eğitim kurumu müdürünün inhası” hususu, puan üstünlüğü ve tercihlere göre görevlendirmeyi esas alan bir görevlendirme sürecinde davalara sebebiyet verebilecektir. Gerçekte 652 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin müdür başyardımcısı/müdür yardımcısı görevlendirmesini düzenleyen 37. maddesinin sekizinci fıkrası açıkça “inha”yı öngörmüş olduğu için yönetmeliğin üst hukuk normuna uygunluk zorunluluğu çerçevesinde bu hükmün yönetmelikte yer alması zorunlu ve gereklidir. Ancak yazılı sınav ve puan üstünlüğünü esas alan bir süreçte “eğitim kurumu müdürünün inhası”na yer verilmesi, adayın yazılı sınav sonucu ve puan üstünlüğü gereği görevlendirilmesi gerektiği halde müdür tarafından inha edilmediği durumda pek çok davalara sebep olacak bir hukuki sorun alanı olarak durmaktadır. Bu itibarla “inha” sürecine açıklık kazandırılması gerekmektedir.

Öğrencilerinin tamamı kız olan eğitim kurumlarının müdürleri ile bu kurumlar ve yatılı kız öğrencisi bulunan eğitim kurumlarının müdür yardımcılarından en az birinin, yine karma eğitim yapılan ve müdür yardımcısı sayısı üç ve daha fazla olan eğitim kurumlarının müdür yardımcılarından en az birinin kadın adaylar arasından görevlendirileceğinin öngörülmesi yerinde bir düzenlemedir. Geçmiş dönem uygulanmalarından elde edilen tecrübelerden hareketle yeterli sayıda aday bulunmaması hâlinde, erkek öğretmenler arasından da görevlendirme yapılabilmesinin öngörülmesi ise sürecin işlerliği açısından isabetli olmuştur.

Birleştirilen eğitim kurumlarında yönetici olarak görev yapanlar bakımından, eğitim kurumunun yeni statüsüne göre o eğitim kurumunda yönetici olarak görev yapma şartlarını taşımayanlar ile şartları taşıyanlardan hizmet puanı, hizmet puanının eşit olması durumunda ise sırasıyla yöneticilikteki hizmet süresi, öğretmenlikteki hizmet süresi daha az olanlardan belirlenecek fazla durumunda olanlar, il içinde ilan edilecek durumlarına uygun ihtiyaç bulunan eğitim kurumlarına aynı yöneticilik görevi ile sınırlı olmak ve kalan görev sürelerini tamamlamak üzere yönetici olarak görevlendirilme isteğinde bulunabilmelerine imkân tanınmıştır.

Aynı eğitim kurumuna aynı yöneticilik görevi için birden fazla görevlendirilme isteği olması durumunda sırasıyla, yöneticilikteki hizmet süresi, öğretmenlikteki hizmet puanı fazla olan adayın görevlendirmesi yapılacağı, eşitliğin devamı hâlinde görevlendirilecek adayın kura ile belirleneceği ve bu konumda olanlardan yönetici olarak görevlendirme isteğinde bulunmayanlar ile isteklerine rağmen yönetici olarak görevlendirilemeyenler, bulundukları eğitim kurumunda alanlarında açık norm kadro olması ve istemeleri hâlinde bu eğitim kurumuna, aksi durumda ise istekleri de dikkate alınarak kadrolarının bulunduğu il içinde durumlarına uygun ihtiyaç bulunan eğitim kurumlarına öğretmen olarak atanacakları hüküm altına alınmıştır.

Kapatılan eğitim kurumlarında yönetici olarak görev yapanların, il içinde ilan edilecek durumlarına uygun ihtiyaç bulunan eğitim kurumlarına aynı yöneticilik görevi ile sınırlı olmak ve kalan görev sürelerini tamamlamak üzere yönetici olarak görevlendirilme isteğinde bulunabilmelerine imkân tanınmıştır.

Aynı eğitim kurumuna aynı yöneticilik görevi için birden fazla görevlendirilme isteği olması durumunda sırasıyla, yöneticilikteki hizmet süresi, öğretmenlikteki hizmet puanı fazla olan adayın görevlendirmesi yapılacağı, eşitliğin devamı hâlinde görevlendirilecek adayın kura ile belirleneceği ve bu konumda olanlardan yönetici olarak görevlendirme isteğinde bulunmayanlar ile isteklerine rağmen yönetici olarak görevlendirilemeyenlerin, istekleri de dikkate alınarak kadrolarının bulunduğu il içinde durumlarına uygun ihtiyaç bulunan eğitim kurumlarına öğretmen olarak atanacakları hüküm altına alınmıştır.

Müdür, müdür başyardımcısı veya müdür yardımcısı norm kadrolarının bazıları veya tamamı kaldırılan eğitim kurumlarında norm kadro fazlası olanların, kalan görev sürelerini bu eğitim kurumunda tamamlamalarına imkân sağlanmıştır.

Yönetici ihtiyacı karşılanamayan eğitim kurumları ile yeni açılan eğitim kurumlarının yönetici ihtiyacının, öncelikle birleştirilen eğitim kurumları ile kapatılan eğitim kurumlarının yöneticileri arasından karşılanması, bu şekilde ihtiyacın karşılanamaması durumunda ise yazılı sınav puanı ile görevlendirmeye esas puanın geçerlilik süresi ile sınırlı olmak kaydıyla yöneticiliğe görevlendirilemeyen adaylar arasından karşılanması öngörülmüştür.

26. maddenin yedinci fıkrasında yer alan “Müdür ihtiyacı karşılanamayan eğitim kurumları ile yeni açılan eğitim kurumlarının müdürlüğüne, görevlendirmeye esas puanların geçerli olduğu süreyle sınırlı olmak üzere, müdür olarak görevlendirilemeyenler arasından aynı usulle dört yıllığına görevlendirme yapılabilir” hükmü ile 27. maddenin sekizinci fırkasında yer alan “Yönetici ihtiyacı karşılanamayan eğitim kurumları ile yeni açılan eğitim kurumlarının yönetici ihtiyacı, öncelikle 31 inci maddenin dördüncü ve beşinci fıkraları kapsamında bulunan yöneticilerin görevlendirilmesi yoluyla karşılanır” hükmü birlikte değerlendirildiğinde, gerek mahkemelerce fıkraların yorumlanmasında gerekse uygulamada farklı işlemlere neden olacak müphemlikler barındırmaktadır. Görevlendirmeye esas puanların geçerli olduğu süre içinde, norm kadro fazlası durumuna düşmüş yöneticiler görevlendirme başvurusu yapamayacaklar mıdır ya da diğer bir ifadeyle boş bulunan yöneticiliklere öncelikle müdür olarak görevlendirilemeyen adaylar arasından mı görevlendirme yapılacaktır? “Aynı usulle” denildiğine göre tüm boş yöneticilikler duyuruya çıkacağından, norm kadro fazlası yöneticilerin yöneticilik sürelerini tamamlamaya matuf 31. maddenin dört ve beşinci fıkraları işlevsiz kalacaktır. 26. maddenin yedinci fıkrası münhasıran müdürlere yönelik olduğundan boş müdürlük kadroları söz konusu olduğunda, mahkemelerce uygulama önceliği özel hüküm olduğundan bu fıkraya verilecek, 31. maddenin öncelikle uygulanması gibi bir yorum yapılmayabilecektir. Bu iki madde hükmü arasında var olduğu görülen uygulama önceliği noktasındaki belirsizlik giderilmelidir.

Yöneticilik görevlerinden istekleri üzerine ayrılanların, bulundukları eğitim kurumunda alanlarında açık norm kadro olmaması durumda, kadrolarının bulunduğu il içinde durumlarına uygun bir eğitim kurumuna öğretmen olarak atanmaları mağduriyetlere sebebiyet verebilecektir. Bu durumda olanların öncelikle bulundukları ilçe emrine verilmesi yerinde olacaktır.

Bakanlıkça, Danıştay ve idare mahkemesi kararları dikkate alınarak hazırlandığı görülen bu yönetmelik, an itibarıyla tıkanmış bulunan yönetici görevlendirme sürecine kısmen çözüm üretecek olsa da, köklü ve yapısal değişiklikler getirmekten, uzun zamandır çözüm bekleyen pek çok hukuki sorunu çözmekten uzaktır. Yöneticilik görevi almak için her dört yılda bir yazılı ya da sözlü sınava girilmek zorunda olunması, diğer yandan dört yıllık sürenin sonunda görevin devamı bir tarafa, bulunduğu yerdeki öğretmenlik kadrosuna dönülmesinin dahi uzak ihtimal oluşu birlikte değerlendirildiğinde, bunun yöneticilik görevinin cazibesini yitirmesine ve eğitim yöneticiliğinin kalitesinin düşmesine sebep olacağı aşikârdır.

Bu itibarla, eğitim kurumu yöneticiliğini, okula, eğitim-öğretime, öğrenci ve öğretmene liderlik ve öncülük edecek, toplumsal rol model haline getirecek ve kurumsal bir yapıya dönüştürecek yapısal kanuni düzenlemeye ihtiyaç vardır.

EĞİTİM-BİR-SEN GENEL MERKEZİ