Maliye Bakanı Mehmet Şimşek başta olmak üzere yetkililerin yalanlamasına rağmen yaşı bekleyenler için erken emeklilik tartışması sürüyor. Türkiye, bugün tartıştığı benzer bir uygulamayı 1991 yılında hayata geçirmişti. Bu uygulamayla emeklilik yaşı bayanlarda 38, erkeklerde ise 43 oldu. Halen etkisi devam eden uygulama nedeniyle Türkiye genç emekliler ülkesine döndü. SGK verilerine göre düzenlemenin Türkiye ekonomisine yansıması ise 800 milyar TL olarak hesaplanıyor. 1991 yılına kadar açık vermeyen sosyal güvenlik sistemi, bu uygulamanın ardından büyük açıklar vermeye başladı. Erken emekliliğin yol açtığı bu sorunun çözümü için 1999 yılında kademeli geçiş kanunu yürürlüğe kondu. Bu düzenleme de çare olmadığı için 2008 yılında sosyal güvenlik reformu ile emeklilik yaşı kademeli olarak 65’e çıkarıldı. Ancak bu tedbirlere rağmen halen sosyal güvenlik sistemi yılda yaklaşık 40 milyar açık veriyor. Bunun en büyük nedeni, etkileri süren erken emeklilik uygulamasıyla halen kadınların 49, erkeklerin ise 50 yaşında emekli olması.

Çalışma Bakanı Faruk Çelik’in yaşı bekleyenlerden oluşan bir grupla yaptığı görüşmenin ardından gündem gelen erken emeklilik tartışılmaya devam ediyor. Sosyal Güvenlik Kurumu bürokratları erken emekliliğe ilişkin bir çalışma olmadığını ifade ediyor. Sosyal güvenlik sisteminin mali açıdan erken emekliliği kaldırmasının mümkün olmadığı belirtiliyor. 1991 yılındaki erken emeklilik uygulamasının sosyal güvenlik sistemini iflasın eşiğine getirdiğine dikkat çekiliyor.

1991 yılındaki erken emeklilik uygulamasının yaraları halen sarılabilmiş değil. Genç emekliler ülkesi olan Türkiye’de 10,4 milyon emekli yaşıyor. Bunların 5 milyon 966 bini SSK emeklisi, 2 milyon 454 bini esnaf ve çiftçi emeklisi, 1 milyon 878 bini ise memur emeklilerinden oluşuyor. SGK verilerine göre 2012 yılında 99,3 milyar TL pirim toplanırken emekli aylığı ödemesi 105,2 milyar oldu. 44 milyar da sağlık ödemesi yapıldı. Buna göre pirim gelirlerinin emekli maaşı ve sağlık giderlerini karşılama oranı yüzde 66,5. SGK’ya 2010 yılında 55 milyar TL bütçe transferi yapılırken bunun 27 milyarı açık finansmanından 15 milyarı ise devlet katkısından oluştu. Toplamda SGK açığı için 42 milyar TL ödenmiş oldu. Bu rakam 2011’de 37 milyar TL, 2012’de ise 40 milyar TL oldu.

Yeni bir erken emeklilik uygulamasının emekli sayısında ilk etapta 500 bin, yıllar içinde ise 5 milyon artış getireceği belirtiliyor. Bu tabloya rağmen yapılacak erken emeklilik uygulamasının sosyal güvenlik açıklarını çok daha büyük boyutlara taşıyacağı belertiliyor. Erken emeklilikle hali hazırda devlete pirim ödeyen kişi, bu kez devletten emekli maaşı almaya başlayacak. Böylece prim ödeyen kişi sayısı düşerken pirim gelirleri gerileyecek. Buna karşın ödenen emekli maaşı artacak.

Erken emeklilik, kayıtdışını da teşvik ediyor

Erken emeklilik soncu ortaya çıkan genç emekliler grubu, kayıtdışını da teşvik ediyor. Genç emekli, işverenin de tercihi oluyor. Çünkü bir çoğu, emekli olduğu için sigorta talep etmiyor. Bir başka yönüyle de istihdam sektörüne yeni girecek olan gençlerin iş bulmasını zorlaştırıyor. İşveren, 20 yaşındaki genç yerine sigorta yükümlülüğü almadığı için 45 yaşındaki emekliyi tercih ediyor. Bütün bu nedenlerle erke emekliliği ekonomin genel dengeler ve SGK bütçe açıkları nedeniyle mümkün olmadığı belirtiliyor.

Bu tablo, erken emekliliğin bütçe dengeleri açısından mümkün olmadığını gösteriyor...

zaman / isa yazar