Türkiye’de kesin rakamı bilmesek de bir milyondan fazla taşeron işçisi olduğunu tahmin ediyoruz. Bunların yaklaşık 600 bini kamuda çalışıyor. Kural olarak işveren, esas faaliyet konusu işleri taşerona veremiyor. Bu kural bir işveren olarak devleti de bağlamasına rağmen pek çok kurum yıllardır kural ihlali yapıyor. Binlerce taşeron işçisi, bu kural ihlaline karşı dava açtı ve kazandı. Fakat üç yıldır mahkeme kararları uygulanmıyor. Zira kararların diğer 600 bin işçi için emsal teşkil etmesinden ve devletin geriye dönük tazminatlara muhatap olmasından endişe ediliyor. Bu arada Karayolları Genel Müdürlüğü’nde taşeron işçileri örgütleyen Yol-İş Sendikası’nın bu hukuk mücadelesini de tebrik etmek lazım.

Torba kanun yasakladı

Öte yandan torba kanuna konulan bir hükümle, kamuda taşeron işçi olarak istihdam edilenlerin, asıl faaliyet konularında çalıştırılmaları açık olarak yasaklandı. Ayrıca bu kuralı ihlal eden yöneticiler, olası dava ve tazminatlara bizzat muhatap olacaklar. Yani yasaya aykırı taşeron işçisi çalıştırma durumunda fatura kamu kurumu yöneticilerine çıkacak. Dolayısıyla bundan sonra, kamu kurumlarında güvenlik veya temizlik elemanlarının memur gibi çalıştırılmaları pek mümkün değil. En azından yöneticilerin buna cesaret etmesi zor. Peki bugüne kadar kadroya geçmek için kazanılan davalar ne olacak?

Dava açanlara kadro

Sayın Faruk Çelik’in açıklamalarından, kamuda çalışan ve dava açarak kadroya geçme hakkı kazananlarla ilgili yeni bir kanun çıkarılacak. Böylece Karayolları başta olmak üzere pek çok kurumdaki taşeron işçisi kadroya geçebilecek. Ayrıca bu kişilerin geriye dönük ücret farkları da ödenecek. Dava açmamış olanlar için ise kadro hakkı söz konusu olmayacak.

Önce doğuran borçlanamıyor

Soru: Sadettin Bey, ben beş tane çocuk doğurdum. Fakat tüm çocuklarım ben çalışmaya başlamadan önce doğdu. Daha sonra 1994’te sigortalı oldum. Doğum borçlanması yaparak eksik primlerimi tamamlayabilir miyim? Kıymet T.

Cevap: Kıymet Hanım, doğumlarınızın tamamı sigorta girişinizden önce olduğu için hiçbirini borçlanamıyorsunuz. Borçlanma yapabilmek için önce sigortalı olmak daha sonra doğum yapmış olmak gerekiyor.

Tarih seçebilirsiniz

Soru: Sadettin Bey, yurtdışı borçlanmada tarih seçme döneminin kalkacağını yazmıştınız. Bu uygulama başladı mı? 1974 yılında 10 yaşındayken yurtdışına çıkan kişi hangi tarih sonrasını borçlanabilir? Ayrıca bu kişinin yurtdışında kendi adına işyeri bulunmaktadır. Bu işyeri emekli olmasına engel teşkil eder mi? Hakan K.

Cevap: Değerli okurum, torba kanunun Meclis Genel Kurulu’na geldiği ilk halinde, yurtdışı borçlanmalarda tarih seçme hakkı kaldırılıyordu. Fakat genel kurulda verilen önergeyle bu hüküm torbadan çıkarıldı. Yani bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da yurtdışı hizmet borçlanması yaparken tarih seçebileceksiniz. Yurtdışı borçlanma yapacak kişinin bayan mı erkek mi olduğunu belirtmemişsiniz. Bu kişi bayan ise 18 yaşından sonra yurtdışında geçen tüm süreleri borçlanabilir.

Erkek ise yine 18 yaşından sonra çalıştığı süreleri, çalışmalar arasında ve sonunda 1 yıla kadar işsiz geçen süreleri borçlanabilir. Yurtdışında kendi işyeri olan kişi de borçlanma yapabilir. Fakat emekli aylığının bağlanabilmesi için yurtdışında bağımlı ya da bağımsız çalışmaması ve ikamete bağlı gelirinin olmaması gerekir. Sadettin Orhan Bugün