Gazetemiz önemli bir habere imza atarak 22 Temmuz operasyonunda gözaltına alındıktan sonra ellerini kaldırarak kelepçeli şov yapan ve 'Haram lokma yemedim' diyen Emniyet personelinin aldığı taltiflerin büyüklüğünü duyurdu. Özellikle 689 maaş taltif alınması dikkatlerden kaçmamaktadır. Biz de bu taltif mekanizmasının ne olduğunu, nasıl işlediğini ve alınacak tutarların nasıl hesaplandığı ile memurlara yapılan ödüle benzeyip benzemediğini izah etmeye çalışacağız.

Bir personelin 689 adet maaş taltifi alması mümkün müdür?

Öncelikle 689 adet maaş taltifinin normal olmadığını ifade etmek isteriz. Tartışma oluşturan para mükafatı (taltifin) dayanağı 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu'nun 86'ncı maddesidir. Buna göre Emniyet Teşkilatı mensuplarından; ülkenin güvenlik ve esenliği, devletin çıkarları ve kişilerin can, ırz ve mallarını korumada yüksek hizmetleri görülenlere, fiilen almakta oldukları aylık tutarlarının iki katından beş katına kadar ve olağanüstü durumlarda yaşamını ortaya koyarak büyük yararlıklar gösterenlere, fiilen almakta oldukları aylık tutarlarının altı katından yirmidört katına kadar, para verilerek ödüllendirilme yapılmaktadır.

Yapılacak bu ödüllendirmede, ödüllendirilecek hizmeti yerine getiren birim tarafından açıklayıcı bilgilerle, ayrıntılı olarak özel ve somut anlatımla 'Taltif Teklif Dosyası' hazırlanmakta ve buna göre ödenmektedir. Yılda ortalama üç kez toplanan Emniyet Genel Müdürlüğü Taltif Komisyonu kararına istinaden yapılacak ödüllendirme miktarı her toplantı için personel başına yirmidört maaş tutarını geçememektedir. Ancak, görünen o ki bazı personeller taltif yağmuruna tutulmuş. 17 yıllık bir personel her yıl tavandan taltif alsa dahi 20*24 = 480 rakamına ulaşıyoruz. Demek ki taltif zengini olmanın yolu birilerinin arkanızdan iteklemesinden geçiyor. Ümit ederiz ki verilen taltiflerin verileceği başka personel bulunamamıştır ya da başkalarının alması gerekirken haksız yere alınarak dilden düşürülmeyen haram lokma yenmemiştir.

Emniyet mensuplarına ödül olarak verilen para (taltif) tutarı nasıl hesaplanır?

Alınacak taltif tutarı; Emniyet Teşkilatı mensuplarının fiilen almakta oldukları aylık tutarların yani gösterge ve ek göstergeleri toplamının maaş katsayısı ile çarpımından oluşmaktadır. Buna göre; 1. Sınıf Emniyet Müdürü'nün alacağı taltif tutarı (1500 +3600)*0,076998 = 392,69 TL'dir. Diğer personelin taltif tutarı da aynı şekilde hesaplanabilir. Hizmet yılı düşük personelin alacağı tutar ise ister istemez düşük olmaktadır.

Haberde yer alan kişilere yapılan taltiflerin toplamına bakınca doğrusu şaşırmamak mümkün değildir. Burada yapılması gereken temel şey taltif ödemelerinin masaya yatırılarak detaylı bir incelemeye tabi tutulmasıdır. Personeller arasında ayrımcılık yapılıp yapılmadığı üzerinde araştırma yapılması gereken bir durum olsa gerektir. Bunu da Başbakanlık Teftiş Kurulu'nun incelemesinin doğru olacağını düşünüyoruz.

Memurlara verilen 1.463 TL tutarındaki ödülün şartları taltiften farklı mıdır?

Doğrusu Emniyet personeli dışındaki personeller ödül konusunda bu kadar şanslı değildir. 2011 yılı öncesinde memurlara bir aylıkları tutarında ödenen ödül, çok küçük bir rakama tekabül etmekteydi. Memura yapılan ödülün hesabında ise sadece memurun almakta olduğu gösterge ve ek gösterge rakamları toplamının maaş katsayısıyla çarpımından oluşan tutar esas alınmaktaydı.

Örnekle açıklamak gerekirse önceki düzenlemeye göre; 1/4'deki bir memurun alacağı ödül tutarı; (2200 +1500)*0,076998= 285 TL kadardı. Memurun ek göstergesi düşükse alınacak ödül tutarı daha düşük olmaktaydı. Ancak, 2011 yılında 6111 sayılı Kanun'la bu ödemenin tutarı 1.463 TL'ye kadar arttırılmıştır. Aşağıda memura verilecek ödülün şartları ile ödenecek tutar detaylarıyla açıklanmaya çalışılacaktır.

Memurların ödül almasının şartları nelerdir?

657 sayılı Kanun'un başarı, üstün başarı değerlendirmesi ve ödülü düzenleyen 122'nci maddesinde konu bütün detaylarıyla açıklanmıştır. Buna göre;

Görevli oldukları kurumlarda olağanüstü gayret ve çalışmaları ile emsallerine göre başarılı görev yapmak suretiyle;

1- Kamu kaynağında önemli ölçüde tasarruf sağlanmasında,

2- Kamu zararının oluşmasının önlenmesinde ve önlenemez kamu zararlarının önemli ölçüde azaltılmasında,

3- Kamusal fayda ve gelirlerin beklenenin üzerinde artırılmasında veya sunulan hizmetlerin etkinlik ve kalitesinin yükseltilmesinde,

somut olaylara ve verilere dayalı olarak katkı sağladıkları tespit edilen memurlara, merkezde bağlı veya ilgili bakan, illerde valiler, ilçelerde kaymakamlar tarafından başarı belgesi verilebilir.

Üç defa başarı belgesi alanlara üstün başarı belgesi verilir.

Üstün başarı belgesi verilenlere, merkezde bağlı veya ilgili bakan ve illerde valiler tarafından uygun görülmesi hâlinde en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dâhil) % 200'üne kadar ödül verilebilir.

Değerlendirme ölçütü olmadan ödül verilebilir mi?

Değerlendirme ölçütü çıkarmak kurumların takdirine bırakılmıştır, ancak, ödül verilmesinde değerleme ölçütünün olmamasının etkisi yoktur.

Kamu kurum ve kuruluşları yürütmekte oldukları hizmetlerin özelliklerini göz önünde bulundurarak memurlarının başarı, verimlilik ve gayretlerini ölçmek üzere, Devlet Personel Başkanlığı'nın uygun görüşü alınmak kaydıyla, değerlendirme ölçütleri belirleyebilir. Doğrusu bu konuda değerlendirme ölçütü belirleyen kamu kurumuna şuana kadar şahit olamadık. Halbuki Devlet Personel Başkanlığı'nın bu zamana kadar kamu kurumlarının esas alacağı değerlendirme ölçütlerini çıkarması gerekirdi.

Memura verilecek ödül tutarı nasıl hesaplanır?

Memura yapılacak ödülde esas alınan unsur üstün başarı belgesi almaktadır. Üstün başarı belgesi verilenlere, merkezde bağlı veya ilgili bakan ve illerde valiler tarafından uygun görülmesi hâlinde en yüksek devlet memuru aylığının (ek gösterge dâhil) % 200'üne kadar ödül verilebilmektedir.

Bu tutar ise 9500*0,076998*% 200 =1.463 TL'dir. Ancak, yapılacak bu ödeme maksimum tutar olup, kurumlar bu ödemenin üstünde ödeme yapamazlarken altında ödeme yapabilirler.

Görüleceği üzere, memurlara ödül vermeye bakanlar ve valiler yetkili kılınmıştır. Maddede dikkat çeken önemli bir husus da ilişkili bakanların ödül verip veremeyeceği hususudur. Kanunda ilişkili bakanlara bu yönde bir yetki verilmemiştir. Ancak, Devlet Personel Başkanlığı vereceği görüşle bu konuya açıklık getirebilir.

İslam Alemi'nin Ramazan Bayramı'nı kutluyor, İslam coğrafyasında akan kan ve gözyaşının durmasına vesile olmasını niyaz ediyorum. Ahmet Ünlü - Yeni Şafak