Daha önce bu köşeden ihmalin memurlara bir dizi yasak getirdiğini belirtmiştik. Memur sendikaları toplu sözleşme taleplerini açıklayarak memurlar için yeni haklar ararken önemli bir ihmalin sonucu olarak memurlar eldeki haklarından olmuşlardı. Yani memurlara sessiz sedasız bir dizi yasak faaliyet getirildi ama işten anlayanların dahi haberi yoktu. Ancak, birileri bu işin farkına vardılar ve torba kanun tasarısına bu sorunun çözümüne ilişkin düzenleme koydular. Ancak, yapılmaya çalışılan düzenleme ve düzenlemenin eksik yönlerini izah etmeye çalışacağız.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesinde 650 sayılı KHK ile değişiklikle bazı memurlara bir dizi yasaklar getirilmişti. Buna göre memurların, meslekî faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açmaları ile gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir işyerinde veya vakıf üniversitelerinde çalışmaları yasaklanmıştı. Bu değişiklikle de maddenin insicamı bozulacağı için madde metni yeniden yazılmıştı.

650 sayılı KHK'nın 38 inci maddesi, Anayasa Mahkemesinin 2011/113 Esas, 2012/108 Karar sayılı kararı (01.01.2013 tarihli ve 28515 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır) ile iptal edilince ortaya garip bir durum çıkarak 1 Temmuz itibarıyla bazı memurlara bir dizi yasaklar getirilmişti.

Anayasa Mahkemesinin iptal kararından sonra 657 sayılı Kanunun 28 inci maddesi şu şekli almıştır.

Madde 28 – Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç).

Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler.'

Daha önceki metinde yer alan 'Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri görevleri, özel kanunlarda belirtilen görevler ile kurumundan izin alınmak kaydıyla yapılan insanî ve sosyal amaçlı gönüllü çalışmalar bu yasaklamanın dışındadır.' ifadesi iptal edilince ortaya bir dizi yasak çıkmıştı. Bu sorunu bu köşede izah etmiş ve biran önce çözülmesi için de adım atılmasını gerektiğini belirtmiştik. İşte torba kanun tasarısıyla bu sorun çözüme kavuşuyor. Ancak, aşağıda izah edeceğimiz üzere, tasarıda bazı eksiklikler var.

Yeni metinde; 'Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri ile özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır.' ifadesine yer verilerek sorun çözülmüştür.

Yeni getirilen metin öncekinin hemen hemen aynısı ancak, önceki metinde yer alan 'ile kurumundan izin alınmak kaydıyla yapılan insanî ve sosyal amaçlı gönüllü çalışmalar' ifadesi metinden çıkarılmıştır. Gerekçe olarak ise şu hususa yer verilmiştir: 'Maddede düzenlenen 'insani ve sosyal amaçlı gönüllü çalışmalar' ibaresinde belirtilen çalışmalara katılmak için kuruma bildirim yapılmasına ihtiyaç duyulması anlamsızdır, bu bireyin kurum dışı sosyal yaşamının denetlenmesi ve karışılması anlamına gelmektedir. Çalışanlar, kurum yönetimlerinden farklı düşünüp bağımsız hareket edebilirler. Bu düzenleme Anayasada korunan kişi hak ve özgürlüklerine aykırıdır. Bu nedenlerle maddenin tasarı metninden çıkarılması gerekmektedir.'

Anayasa Mahkemesinin 650 sayılı KHK'nın 38 inci maddesini iptal etmesinin ardından 657 sayılı Kanunun 28 inci maddesinde gerekli düzenlemeler yapılmadığı için memurlara zımnen bir dizi yasak çıkmış ve mevcut durum birilerini sevindirirken birilerini ağlatmıştı.

Kooperatiflere yönetim ve denetim kurulu üyesi olma imkanı tanıyan madde şuan olmadığı için bu görevlerde bulunanlar açısından sıkıntılı bir süreç başlamıştı. Daha önceki düzenlemeye göre memurlar; yapı, kalkınma ve tüketim kooperatiflerinde yönetim, denetim kurulu üyesi olabilmekteydi. Yine kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim kurullarında da üye olabilmesi mümkündü.

Bu nedenle, 1 Temmuz 2013 itibariyle, kooperatif ve yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurullarında görev alan memurların istifa etmesi gerekmekteydi. Bu nedenle memurun istifa etmemesi ve bu durumun da bir şikayete konu olması halinde bu kişiler hakkında disiplin cezası uygulanabilecekti.

İşte yapılan yeni düzenleme ile küçük değişiklikler hariç eski metin yeniden getirilmeye çalışılıyor ve yukarıda belirtilen yasaklar giderilmeye çalışılıyor.

Basına yansıyan tasarının 55 inci maddesinde; 'Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.' ifadesine yer verilmiştir. Halbuki Kanun maddesindeki boşluk ve sıkıntı Anayasa Mahkemesi kararının yürürlüğe girdiği 1 Temmuz 2013 tarihinden itibaren oluşmuş ve madde metni sorunlu hale gelmişti. Dolayısıyla 657 sayılı Kanun 28 inci maddesindeki değişikliğin yürürlük tarihinin 1 Temmuz 2013 olması gerekir. Aksi takdirde ortaya prematüre bir madde çıkar. Bizden hatırlatması. (Ahmet Ünlü / Yeni Şafak)