Memurlar, hizmet yılı ve yaş şartlarına bağlı olarak emekli oluyor. Memurların emeklilikleri için üç farklı dönem sözkonusu. İlk kez 8 Eylül 1999 tarihinden önce memuriyete başlamış kadın memurlar 20 hizmet yılını, erkek memurlar ise 25 hizmet yılının tamamladıklarında yaş şartı sözkonusu olmadan emekli olabiliyorlardı. Fakat 8 Eylül 1999’da bir gecede, emeklilik için gerekli koşullara bir de yaş şartı eklenince işler değişti. Emekliliklerine kalan süreye göre bütün memurlara kademeli bir yaş şartı eklendi. Bu nedenle emeklilikte yaşa takılanlar olarak ifade ettiğimiz bir grup oluştu. Geçmişin hatalarının emekli olmalarına kısa bir süre kalmış kişilere kesilmesi anlaşılır değil. Yaşa takılanlara ilişkin mutlaka bir formül geliştirilmeli.
8 Eylül 1999 ila 30 Nisan 2008 arasında ilk kez memuriyete başlamış kişiler için de emeklilik şartı, hem hizmet yılı, hem yaşı doldurmak olarak belirlendi. Bu tarihler arasında memuriyete ilk kez başlamış kadınlar için hizmet yılı 25’e çıkartıldı. Bu tarihler arasında ilk kez memuriyete başlamış erkekler ve kadınlar için hizmet yılı şartı 25 yıl olarak uygulanır. Bu tarihler arasında memuriyete başlayan erkekler için 60, kadınlar için ise 58 yaş şartı aranıyor. Bu yaş şartları doldurulmadan 25 hizmet yılı şartı doldurulsa da emekli olunamıyor.

Çalışan emeklinin aylığı her ay 3 TL azalıyor

Aylık bağlama oranının belirlenmesinde üç farklı dönem bulunuyor ve bu üç dönemde de çalışması bulunan bir kişinin emekli aylığı çalıştıkça düşüyor. Üç dönemde de çalışması bulunan SSK’lılardan 3500, Bağ - Kur’lulardan ise 1500 TL’nin altında prime esas kazanç bildirenlerin çalıştıkları her ay emekli aylıkları 3 TL’ye yakın azalıyor.
Şu an için, 2000 yılından önce SSK’lı veya Bağ - Kur’lu olan, halen çalışmaya devam eden, işçi olanlardan aylık kazancı 2 bin 750 TL’nin, kendi hesabına çalışanlardan aylık 1000 TL’nin altında prim yatıranların emekli aylıkları hey ay yaklaşık 2.50 TL düşüyor. Bu durumdaki kişilerin primi 2 bin 750 TL’nin üzerinde olursa bu durumda emekli maaşı yükseliyor.

Bazı kadın memurlar 65 yaşını bekleyebilir

1 Mayıs 2008’den sonra ilk kez memuriyete başlayanlar için de emeklilik koşulları farklı. Bu tarihten sonra memuriyete başlayanlar kadın - erkek fark etmeksizin 25 hizmet yılı şartına tabi. Diğer yandan kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaş şartı var. 25 yıl hizmet süresini 1 Ocak 2036’ya kadar dolduramayanlar ise kademeli bir geçişle daha ileri yaşta emekli olabilecek. Bu nedenle ilk kez memuriyete başlanan tarih çok önemli. Daha erken emekli olmanın en önemli noktası memuriyete erken başlamak.

EMEKLİLİK SONRASI ÇALIŞANLAR

Sosyal güvenlik destek primi (SGDP), emekli olmuş kişilerin yeniden çalışmaya başlamaları halinde SGK’ya ödemek zorunda oldukları prim. SGDP ödeyen bir emeklinin, çalıştığı halde emekli aylığı kesilmiyor. Fakat bu konuda pek çok mağduriyet yaşandı. SGDP ödemesi gerektiğini bilmeyen pek çok emeklimiz maaşlarından yapılan kesintiyle bu konuyu öğrendi. Son torba yasada SGDP borçlarına ilişkin yeniden yapılandırma hakkı tanındı. Süre 31 Aralık’ta sona erecek.
Emekli olunan tarihe göre SGDP uygulaması farklılaşıyor. Ekim 2008 sonrası ilk defa sigortalı olup yaşlılık aylığı almaya hak kazananlardan tarımsal faaliyette bulunanlar hariç emeklilik sonrası çalışmaya başlayanların emekli aylıkları kesiliyor. Bu durumdaki kişilerin SGDP ödeyerek emekli aylıklarını almaya devam etmeleri mümkün değil. Fakat bu durumdaki kişiler eğer kendi nam ve hesaplarına çalışmaya başlarlarsa yüzde 15 oranında SGDP ödeyerek emekli aylıklarını almaya devam edebiliyor.
Ekim 2008 öncesi sigortalı olanlar, ne zaman ve hangi statüde emekli olurlarsa olsunlar, yani ister SSK’dan ister Bağ - Kur’dan ister Emekli Sandığı’ndan emekli olsunlar, yeniden 4/a’lı olarak çalışmaya başlamaları halinde emekli aylıklarını kaybetmiyor. Bu kişiler yüzde 32 oranında SGDP ödeyerek emekli aylıklarını almaya devam edebilir. Ekim 2008 öncesi emekli olanlar yeniden 4/b’li olarak çalışmaya başlarlarsa, yani kendi işlerini kurup esnaf ya da tüccar olurlarsa yüzde 15 oranında SGDP ödemek durumunda. Emekli olduktan sonra devlette herhangi bir pozisyonda çalışmaya başlayanların ise SGDP ödemeleri sözkonusu değil. Bu kişilerin emekli aylıkları memur olduklarında doğrudan kesiliyor. Cem Kılıç Milliyet