Disiplin cezalarının çok ağır olması nedeniyle bu yazımızda konuyu Devlet Personel Başkanlığı'nın çıkarmış olduğu Mal Bildirimi Rehberi çerçevesinde izah etmeye çalışacağız.

5 kat maaştan ne anlaşılmalıdır?

Mal Bildiriminde Bulunulması Hakkında Yönetmelik personelin mal beyanındaki usul ve esasları açıklamaktadır. Buna göre; kendilerine aylık ödenenler, net aylık tutarının beş katından fazla değer ve tutarındaki, aylık ödenmeyenler ise, Genel İdare Hizmetleri sınıfında birinci derecenin birinci kademesindeki şube müdürüne ödenen net aylığın (01/07/2015 tarihi itibariyle Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen tutar 3.581,94 - TL) beş katından fazla değer ve tutarındaki; para ve para hükmündeki kıymetli kağıtları, hisse senedi ve tahvilleri, altın ve mücevheratı, her türlü kara, deniz ve hava taşıt araçları, traktör, biçer-döver, harman makinası ve diğer ziraat makinaları, inşaat ve iş makinaları, hayvanlar, koleksiyon ve ev eşyaları ile diğer taşınır malları, hakları, alacakları, borçları, gelirleri, bildirmek zorundadırlar.
Net aylık tutarının maaş bordrosundaki net tutar olarak anlaşılması gerekmektedir. Nitekim şube müdürü maaşı da bu yöntemi göstermektedir. Bu tutar maaş katsayısındaki artışlara göre değişmektedir.

Göreve ilk defa veya istifa sonrası başlayanlar dikkatli olmalı

Göreve yeni başlayanlar genel beyan dönemindeki kurallara göre beyanname vermek zorundadır. Genel beyan veya ek beyanda gayrimenkul beyanına dikkat edilmelidir. Genel beyan döneminde mal bildiriminde bulunmak zorunda olan görevliler; Kendilerine, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait taşınmaz malları (arsa ve yapı kooperatif hisseleri dahil) değerine bakılmaksızın beyan ederler. Yani genel beyanı olarak ifade edilen sonu sıfır ila 5 olan yıllarda 1 TL tutarında dahi olsa gayrimenkuller beyan edilmek zorundadır. Yine göreve yeni başlama veya istifa sonrası dönüş ile istifaen görevden ayrılmalarda da tutarına bakılmaksızın gayrimenkuller beyan edilmelidir.

Ancak, ek beyanlarda ise, gayrimenkuller dahil elde edilen maaşın 5 katından fazla mal iktisabı gerekmektedir. Yani, taşınmaz veya taşınır mal farketmeksizin net aylık tutarının beş katından az tutardaki mal edinimlerinin beyan zorunluluğu bulunmamaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken husus; taşınmazlar için genel beyan döneminde değerine bakılmaksızın beyan zorunluluğu varken ek mal beyanında bu zorunluluğun bulunmadığıdır. İlk defa atananlar tutara bakmaksızın gayrimenkullerini beyan etmek zorundadır.

Veraset yoluyla edinilen mallar içinde ek mal bildiriminde bulunulması gerekmektedir.
ÖRNEK: Aylık net maaşı 2.000- TL olan bir memur, 2.000 x 5 = 10.000- TL den fazla mal elde edinmesi ya da borçlanması halinde ek mal bildiriminde ve genel beyan döneminde ise genel mal beyanında bulunmak zorundadır.
Kendilerine aylık ödeme yapılmayanlar için ise, genel idare hizmetleri sınıfında birinci derecenin birinci kademesindeki şube müdürüne ödenen her türlü zam ve tazminatlar dahil net aylık tutar 2015 yılı için 3.581,94 - TL olduğundan 3.581,94 x 5 = 17.909,7 - TL den fazla mal elde edinmesi ya da borçlanması halinde ek mal bildiriminde ve genel beyan döneminde ise genel mal beyanında bulunmak zorundadır.

Ek mal bildiriminde nelere dikkat edilmelidir?

Ek mal bildirimi, ilgili yönetmeliğin 10'uncu maddesinde düzenlenmiştir. Bu hükme göre; 3628 sayılı Kanun kapsamında sayılan görevlerde bulunanlar, kendileri, eşleri ve velayeti altındaki ergin olmayan yani onsekiz yaşını doldurmayan çocuklarının şahsi mal varlıklarında önemli bir değişiklik olduğunda, değişikliği izleyen bir ay içinde yeni edindikleri mal, hak, gelir, alacak ve borçlara münhasır olmak üzere ek mal bildirimi vermek zorundadırlar.

Mal varlığındaki “önemli değişiklik”, ilgili yönetmeliğin 8'inci maddesinde gösterilen (net aylıklarının beş katını aşan) mahiyet ve miktardaki malın iktisabı ile hak, alacak veya gelir sağlanması veya borçlanılması olarak ifade edilmiştir. Burada önemli olan husus; ek beyanname verilmesi için mal varlığındaki değişikliğin memurun net aylığının beş katını aşması gerekliliğidir. Diğer bir deyişle, memurun aldığı net aylık ek beyanname verip verilmeyeceğini belirleyecektir. Örneğin, 2.000-TL net aylık alan bir memur 10.000-TL tutarında bir mal elde ettiği için ek beyanname vermek zorunda iken 5.000-TL net aylık alan bir memur 10.000-TL tutarında bir
mal elde ettiği için ek beyanname vermek zorunda değildir.
Aynı kişinin her ay maaşından arttırarak bitirdiği ve net maaşının 5 katını aşacak şekilde 30.000-TL tutarında bir meblağ için de ek mal bildiriminde bulunmasına gerek bulunmamaktadır. Çünkü bu meblağ ani bir artış olmadığı için kişinin mal varlığında önemli bir değişiklik sayılmamaktadır.

Aynı kişinin veraset yoluyla edindiği taşınmaz veya herhangi bir mal, alacak, borç bulunması halinde, veraset yoluyla edinilen mallar mal varlığında önemli bir artışı ifade edeceğinden bu mallar için de edinilen tarihten itibaren 1 ay içinde ek mal bildiriminde ve sonu (0) ve (5) ile biten izleyen genel mal beyanı döneminde de genel mal bildiriminde bulunması gerekmektedir.
Şunu da belirtmek gerekir ki gayrimenkullerde rayiç değer yerine tapu kaydının esas alınması gerekmektedir. Aksi takdirde değerin nasıl tespit edileceği sorunu gündeme gelecektir.

Görev değişikliği durumunda mal bildirimi verilir mi?

3628 sayılı Kanun'da ve ilgili yönetmelikte kamu görevlilerinin, görevlerinin veya kurumlarının değişmesi (kurum içinden veya kurum dışından üst göreve atanma veya naklen atanma gibi hallerde) hallerinde mal bildiriminde bulunacaklarına dair herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Her ne kadar yönetmelikte; görevi sona erenlerin ayrılma tarihini izleyen bir ay içinde mal bildiriminde bulunmalarının gerektiği belirtilmiş olsa da, görev veya kurum değişikliği hallerini “görevin sona ermesi hali” olarak değerlendirmek doğru olmayacağından, bu hükmün üst göreve atanma veya naklen atanma gibi hallerde uygulanmasının uygun olmayacağı değerlendirilmektedir. Dolayısıyla, kamu görevlilerinin, görevlerinin veya kurumlarının değişmesi hallerinde mal bildiriminde bulunmalarına gerek bulunmamaktadır.

Aylıksız izinde bulunanlar mal bildirimi vermek zorunda mıdır?

Aylıksız izin süresi içerisinde memurluk statüsü devam etmekte olduğundan, mal varlığında meydana gelen önemli değişikliklerin aylıksız izin dönüşünden itibaren bir ay içerisinde beyan edilmesi gerekmektedir.

Seçimlere katılmak için istifa edenler mal bildirimi vermek zorunda mıdır?

Seçimler nedeniyle görevinden istifa eden memurların, istifa nedeniyle memurluk statüsü ile ilişiği kesildiğinden, ilgili yönetmeliğin 9'uncu maddesinin (e) bendi gereğince görevinden istifa ettiği tarihten itibaren 1 ay içerisinde mal bildiriminde bulunması, yine seçimler nedeniyle istifa eden memurun seçilememesi durumunda görevine dönmesi halinde de aynı maddenin (a) bendi gereğince göreve başlayış belgeleri ile birlikte mal bildiriminde bulunması gerekmektedir. yenişafak ahmet ünlü