Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Aralık 2013’te yayınladığı “İş Kazaları ve İşe Bağlı Sağlık Problemleri Araştırma Sonuçları”na göre, araştırmaya dâhil olan son 12 ay içerisinde çalışanların yüzde 2,3’ü bir iş kazası geçirdi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik de yaptığı açıklamada, Sosyal Güvenlik Kurumu verilerine göre, 2002-2013 yılları arasında 1 milyon bin 921 sigortalının iş kazası geçirdiğini, 13 bin 510 sigortalının iş kazası sonucu hayatını kaybettiğini bildirdi.

Ülkemizdeki bu gelişmeler birçok işçinin aklına “iş kazası geçirirsem ne yapmalıyım?” sorusunu getirmekte. Konuyla ilgili olarak hukuki görüşüne başvurduğumuz Şenel Hukuk Bürosu’ndan Lale Azeroğlu, iş kazası ile ilgili sorularımıza yanıt verdi.

Kaza nerede olursa “iş kazası” sayılır?

-İşçinin işyerinde bulunduğu sırada,

-Bir işverene bağlı olarak çalışan işçinin, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,

-Emziren kadın işçinin, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,

-İşçilerin, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında.

Hangi olaylar iş kazası kapsamına dâhildir?

İşçiyi hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaylar iş kazası kapsamındadır.

İşverenin iş kazası ile ilgili bildirim yükümlülüğü nedir?

İşçinin iş kazası geçirmesi halinde, işvereni tarafından 3 iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirimde bulunulmalıdır. Bu bildirimin yapılmaması halinde işçi SGK’ya ihbarda bulunabilir.

İşveren bu bildirimi gerçekleştirmediği takdirde işçi ne yapabilir?

İş kazasının belirtilen sürede işveren tarafından SGK’ya bildirilmemesi halinde, işçi SGK’ya ihbarda bulunduğunda, ihbar tarihine kadar geçen süre için sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği, SGK tarafından işverenden tahsil edilip işçiye ödenir. Bu sayede de işçi geç bildirimden dolayı hak kaybına uğramamış olur.

İş kazası ödeneklerinden yararlanmak için ne kadar kıdem olması gerekir?

Ödeneklerden yararlanmak için belirli bir süre çalışma şartı yoktur, tescilli sigortalı olmak yeterlidir.

İş kazası sigortasıyla sağlanan haklar nelerdir?

-Geçici iş göremezlik ödeneği

-Sürekli iş göremezlik geliri

-Ölen sigortalının hak sahiplerine gelir bağlanması

-Gelir bağlanmış olanın kız çocuklarına evlenme ödeneği

-Ölen işçi için cenaze ödeneğİ

İşçi alması gerekli tedbirleri almamış olsa dahi tazminat alabilir mi?

Yargıtay’ın yerleşik görüşüne göre iş ve iş güvenliği önlemleri işveren tarafından alınması gerekli önlemlerdir, bunun sorumluluğu işçiye yüklenemez. Dolayısıyla işçi bu durumda dahi tazminat alabilir.

Tazminat bedelleri neye göre değişiklik gösterir?

İşçinin hak kazanacağı tazminat miktarı yaşı, geliri, statüsü, yaptığı işin niteliği, malullük oranı gibi özelliklere göre değişmektedir. İşçinin ölümü halinde yakınlarının alacakları tazminat miktarı da bu değişkenlere göre belirlenmektedir.

İşçilerin manevi tazminat hakkı da var mıdır?

Yaralanma veya ölüm halinde işçi yakınlarının çektikleri elem ve ıstıraba göre belirlenecek manevi tazminat hakları da mevcuttur.

İş kazası geçiren işçi haklarını kendisi arayabilir mi?

Bu süreçleri yaralanan işçinin veya ölüm halinde ölen işçi yakınlarının yürütmesinin önünde hiçbir kanuni engel yoktur. Ancak sürecin daha sağlıklı yürütülmesi ve hak kayıplarının yaşanmaması adına hukuki yardım almakta fayda olduğunu düşünüyorum.

Avukat Lale Azeroğlu ayrıca, iş kazalarıyla ilgili düzenlemelerin son yıllarda çok geliştiğini, ancak vatandaşın haklarını kullanmaması nedeniyle, uygulamanın kanuni düzenlemelerin gerisinde kaldığını ifade etti.