Diyarbakır’dan okurumuz Selahattin Emirli soruyor: “Bünyamin bey, muhasebecilik yapıyorum. Geçici iş göremezlik ödeneği alacak olan hasta sigortalıların alacağı paranın nasıl hesaplandığını açıklar mısınız?”

Sayın okurum, sosyal güvenlik sistemimizde iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ya da hasta olduğundan veya hamileliğinden dolayı çalışamaz hale gelen sigortalılara “geçici iş göremezlik ödeneği” adı verilen bir ödenek verilmektedir.

Buna halk arasında rapor parası deniyor.

Geçici iş göremezlik ödeneği hasta olan sigortalıya doktor raporunun üçüncü gününden başlayarak, iş kazası geçiren, meslek hastalığına tutulan veya hamile kalan sigortalıya ise istirahatli (doktor raporlu) olduğu sürece her gün için verilmektedir.

Keza iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü yüzde ondan fazla kaybeden sigortalılara da sürekli iş göremezlik geliri verilmektedir.

Sürekli iş göremezlik geliri sigortalı çalışmaya devam etse ve yaşlılık aylığı alacak şekilde emekli olsa da kesilmez, ödenmeye devam eder.

Halk arasındaki adıyla rapor parası nasıl hesaplanır, kimlere ve ne şekilde ödenir? Tüm okurlarımızı aydınlatacak şekilde açıklayalım.

Ödenekler Nasıl Hesaplanıyor?

İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde verilecek ödeneklerin veya bağlanacak gelirlerin hesabında son bir yıllık alınan ücret etkilidir.

Buna göre ödemelerin hesabına esas tutulacak günlük kazanç; iş kazasının veya doğumun olduğu tarihten, meslek hastalığı veya hastalık halinde ise iş göremezliğin başladığı tarihten önceki oniki aydaki son üç ay içinde prime esas kazançlar toplamının, bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanmaktadır.

Başka bir deyişle primi ödenmiş son üç ayın maaşları toplanır, çalışılan güne bulunur.

Bu bulunan rakam sigortalının üzerinden geçici iş göremezlik ödeneği ve sürekli iş göremezlik geliri hesaplanacak olan “günlük kazancı”dır.

Son Bir Yılda Çalışmamış İse Ne Olur?

Oniki aylık dönemde çalışmamış ve ücret almamış olan sigortalı, çalışmaya başladığı ay içinde iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğe uğrarsa verilecek ödeneklerin veya bağlanacak gelirlerin hesabına esas günlük kazanç; çalışmaya başladığı tarih ile iş göremezliğinin başladığı tarih arasındaki sürede elde ettiği ücret üzerinden tespit edilir.

Bu ücret sigortalının işe başladığı tarihten sonra çalıştığı gün sayısına bölünmesi suretiyle bulunur.

Sigortalıların iş kazasına işe başladığı gün uğraması halinde ise aynı veya emsal işte çalışan benzeri bir sigortalının günlük kazancı esas tutulacaktır.

Prim ve İkramiye Dikkate Alınır mı?

Burada akla gelen bir soru da prim ve ikramiye gibi ödemelerin dikkate alınıp alınmayacağıdır.

5510 sayılı Kanunun 4/1-(a) bendi kapsamındaki (eski tabirle SSK’lı) sigortalı sayılanların ödenek veya gelire esas günlük kazançlarının hesabında prim, ikramiye ve bu nitelikteki arızi ödemeler dikkate alınmış ise ödenek ve gelire esas alınacak günlük kazanç ücret toplamının ücret alınan gün sayısına bölünmesiyle hesaplanacak günlük kazanca, % 50 oranında bir ekleme yapılarak bulunan tutardan çok olamaz.

Başka bir deyişle, prim gibi maaş dışındaki yan gelirler ancak asıl maaşa göre hesaplanmış günlük geliri yarım katı oranında arttırabilecektir.

İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yapılan ücret, ikramiye, zam, tazminat ve bu mahiyetteki ödemelerden, ödenek ve gelirin hesabına esas alınan üç aylık dönemden önceki aylara ilişkin olanlar da dikkate alınmayacaktır.

Meslek hastalığı, sigortalının sigortalı olarak çalıştığı son işinden ayrıldığı tarihten bir yıl geçtikten sonra meydana çıkmış ise, günlük kazancı bu son işinden ayrıldığı tarih esas alınarak hesaplanacaktır.

İş kazası ile meslek hastalığı sigortasından bağlanacak gelirlere esas tutulacak aylık kazanç, yukarıdaki hükümlere göre hesaplanacak günlük kazancın otuz katıdır.

Ne Kadar Süre Ödenir?

Geçici iş göremezlik ödeneği sigortalının hastalığına göre farklı sürelerde ödenmektedir.

İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğe uğrayan sigortalıya her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilir. Bu ödenek ilk günden itibaren başlar.

5510 sayılı Kanunun 4/1-(a) bendi, yani eski tabirle SSK’lı çalışan için (meslek hastalığı hariç) hastalık sebebiyle iş göremezliğe uğraması halinde, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla geçici iş göremezliğin üçüncü gününden başlamak üzere her gün için ödenek verilir.

Esnaflar, şirket ortakları ve muhtarlar, yani Bağ-Kur’lular için ise ancak hastanede yattıkları sürece rapor parası ödenmesi söz konusudur.

Ayaktan Tedavide Daha Fazla Ödenir

İşte geçici iş göremezlik ödeneği dediğimiz sigortalının hasta kalması nedeniyle yaşadığı gelir kaybını telafi etmeyi amaçlayan ödenek bu hesaplama yöntemlerine göre tespit edilen günlük gelire göre belirlenecektir.

Sigortalıya ödenek geçici iş göremezlik ödeneği ayaktan tedavi görürse (yani evde istirahat ederse) farklı, hastanede yatarsa farklı ödenecektir.

Ayaktan tedavilerde yukarıda açıkladığımız günlük gelirin üçte ikisi iş göremezlik ödeneği olarak verilir.

Sigortalının hastanede yatması ve SGK tarafından sağlık yardımı yapılması halinde ise geçici iş göremezlik ödeneği günlük gelirin yarısı olarak ödenecektir.

Örneğin son bir yıl içerisinde primi ödenmiş son üç aydaki ücretine göre hesaplanan günlük geliri 90 TL olan bir sigortalı ayaktan tedavi olursa günlük 60 TL, hastanede yatarsa günlüj 45 TL geçici iş göremezlik ödeneği alır.

Doktor Raporu Almak Şarttır

İster hastanede ister evde tedavi olsun sigortalılar geçici iş göremezlik alabilmek için SGK’ca yetkilendirilmiş bir doktor veya sağlık kurulundan istirahat raporu almak zorundadır.

SGK ile sözleşmeli olmayan hastaneden ve doktordan alınan raporlar ancak SGK ile sözleşmeli bir hastane tarafından onaylanırsa geçerli olacaktır.

Ödenekler sigortalı adına PTT Bank şubelerine gönderilmek suretiyle ödenmektedir.

Sigortalı veya hak sahipleri bu ödemeleri kimlik belgelerini ve TC Kimlik Numaralarını vererek alabilmektedir.

Bünyamin Esen - memurhaber