Dünkü yazımızda işçi ve memur dışında bir istihdam şekli olan geçici personelin atanma ve işe başlama sürecine değinmiştik. Bugün de bu personelin ücret ve diğer sosyal hakları ile sorumluluklarından bahsedeceğiz. Belirtmek gerekir ki sözünü ettiğimiz geçici personel bir kamu kuruluşunda işçi olarak çalışmakta iken özelleştirmeden kaynaklı olarak iş akdi feshedildikten sonra bunlardan talep edenlerin yararlandığı geçici personel olmaktadır.

Geçici Personel Ücretleri

Özelleştirilen kuruluşlarda çalışmakta iken özelleştirmeden kaynaklı nedenlerle iş akitleri feshedilenlerden istihdam edilecek geçici personele, tahsil derecelerine göre;

• Yükseköğrenim mezunlarına 25.808 gösterge rakamının memur maaş katsayısı ile çarpımından elde edilecek tutarda (Halen 1987,16 TL)

• Lise ve dengi okul mezunlarına 23.833 gösterge rakamının memur maaş katsayısı ile çarpımından elde edilecek tutarda (Halen 1835,09 TL)

• İlköğretim (ilkokul mezunu veya okur-yazar dahil) mezunlarına 21.833 gösterge rakamının memur maaş katsayısı ile çarpımından elde edilecek tutarda (1681,10 TL)

brüt aylık ücret ödeniyor.

Bu ücrete aile yardımı ödeneği ve asgari geçim indirimi ekleniyor.

Ödemelerin görevin yapılmasından sonra ve her ayın 15'inde yapılması gerekiyor.

Çalışma Koşulları

Geçici personelin çalışma süresi bakımından çalıştıkları kurumdaki devlet memurları için tespit edilen çalışma saat ve sürelerine tabi tutulması gerekiyor.

Geçici personelden normal çalışma saatleri dışında fiilen çalışanlara, bu çalışmaları karşılığında ayda 50 saati geçmemek üzere yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununda belirlenen fazla çalışma saat ücreti tutarında fazla çalışma ücreti ödenmesi mümkün bulunuyor.

Kadın geçici personele, tabip raporunda belirtilmesi halinde hamileliğin 24 üncü haftasından önce ve her halde hamileliğin 24 üncü haftasından itibaren ve doğumdan sonraki iki yıl süreyle gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilmemesi, aynı şekilde engelli geçici personele de isteği dışında gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilmemesi gerekiyor.

Aile yardımı ödeneği var

Geçici personele eş için 2.533 ve her bir çocuk için 297 gösterge rakamı üzerinden aile yardımı ödeneği verilmesi gerekiyor. Ancak memurlardan farklı olarak geçici personele ödenen bu aile yardımı ödeneği vergiden muaf tutulmuyor. Zaten vergi kesintisi yapılacağından geçici personelin aile ve çocuk yardımı ödeneğine esas göstergeler memurlara oranla yüksek tutulmuş bulunuyor.

İş sonu tazminatı

Memurların emekli ikramiyesi, işçilerin kıdem tazminatına benzer biçimde geçici personelin de iş sonu tazminatı hakkı bulunuyor.

Buna göre ücretli izin süreleri dahil en az 12 ay fiilen çalışan geçici personelden;

a) SGK'ca kendilerine yaşlılık veya malûllük aylığı bağlanması veya toptan ödeme yapılması,

b) İlgilinin ölümü,

c) İlgilinin kendi isteği ile sözleşmeyi feshetmesi veya yenilememesi,

hallerinden birinin vuku bulmasından dolayı hizmet sözleşmesi sona erenlere, görev yaptıkları kurum tarafından çalışılan her bir yıl için, ayrılış tarihindeki hizmet sözleşmesinde yazılı brüt aylık ücret tutarında iş sonu tazminatı ödenmesi gerekiyor. 12 aydan artan süreler için 12 ay için hesaplanan miktardan artan süreye isabet eden tutar kadar kıst ödeme yapılması gerekiyor.

Bu tazminatın ödenmesinde; daha önce iş sonu tazminatı ve kıdem tazminatı ile benzeri ödemelerde değerlendirilmiş süreler dikkate alınmaz. İş sonu tazminatında dikkate alınmış süreler kıdem tazminatı ile Sosyal Güvenlik Kurumunca ödenecek ikramiye hesabında değerlendirilmez. Ölüm halinde, birinci fıkra uyarınca hesaplanacak tutar, ölenin yasal mirasçılarına ödenir.

Bu statüde çalışanların sözleşme şartlarına riayet etmemesi sebebiyle kurum tarafından, sözleşme hükümleri dışında herhangi bir nedenle çalışanlar tarafından, sözleşmesinin feshedilmesi veya yenilenmemesi hallerinde iş sonu tazminatı ödenmesi gerekmiyor.

Yıllık izin

Geçici personele, çalıştıkları her ay için azami iki gün ücretli izin verilmesi mümkün. Bu izinler sözleşme dönemi içinde toplu olarak da kullandırılabiliyor. Bu durumda fiilen yılda 22 günden fazla izin kullanılması mümkün bulunmuyor. Madde metninde "İş günü" kavramı kullanılmadığı için toplu izin kullanımı halinde hafta tatillerinin de izin hesabına dahil edilmesi gerekiyor.

Hastalık izni

Geçici personele, resmi tabip raporu ile kanıtlanan hastalıklar için yılda 30 günü geçmemek üzere ücretli hastalık izni verilebiliyor. Hastalık sebebiyle SGK'ca ödenen geçici iş göremezlik ödeneği ile iş kazası veya meslek hastalığı sonucu bağlanan sürekli iş göremezlik geliri ilgilinin ücretinden düşülüyor.

Mazeret izni

Geçici personelin isteği üzerine; eşinin doğum yapması, kendisinin veya çocuğunun evlenmesi, eşinin, çocuğunun, kendisinin veya eşinin, ana, baba veya kardeşinin ölümü halinde ve her olay için 7 gün ücretli mazeret izni verilir. Ayrıca, birim amiri tarafından uygun görülmek şartıyla bir sözleşme döneminde toplamda 10 günü geçmemek üzere ayrıca bir ücretli mazeret izni daha verilebiliyor.

Doğum izni

Geçici personele, doğum yapmasından önce 8 hafta ve doğum yaptığı tarihten itibaren 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta süre ile aylıklı izin verilmesi, çoğul gebelik halinde, doğumdan önceki 8 haftalık süreye 2 hafta süre eklenmesi gerekiyor. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde tabibin onayı ile geçici personel, isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar iş yerinde çalışması ve geçici personelin çalıştığı bu doğum öncesi izin sürelerinin, doğum sonrası sürelere eklenmesi mümkün bulunuyor. Keza aynı biçimde doğumun erken gerçekleşmesi sebebiyle, doğum öncesi iznin kullanılamayan bölümünün de doğum sonrası izin süresine ilave edilmesi gerekiyor.

Doğum izni sebebiyle Sosyal Güvenlik Kurumunca ödenen geçici iş göremezlik ödeneği geçici personelin ücretinden düşülüyor.

Süt izni

Geçici personele, çocuklarını emzirmeleri için, doğum sonrası izin süresinin bitiminden itibaren ilk 6 ayda günde 3 saat, ikinci 6 ayda günde 1,5 saat süt izni verilir. Süt izninin kullanımında annenin saat seçim hakkı bulunuyor.

Başka İş Yapma Yasağı

Geçici personel, istihdam edildiği sürece dışarıda kazanç getirici başka bir iş yapması yasaklanmış bulunuyor.

Emeklilik görevin sonu demek

4/1-a sigortalısı olarak çalıştırılan geçici personelin emekli (Yaşlılık veya mâlullük) aylığına müstehak olması halinde sözleşmesi sona ermiş sayılıyor.

Geçici personelin disiplin hükümleri belirsizliğini koruyor

Ne işçi ve ne de memur sayılmayan bu istihdam modelinde disiplin konusunda ilgili Kararda “Çeşitli kanun, tüzük ve yönetmeliklerde Devlet memurları için suç sayılan fiil ve hareketler ve yaptırımlar bu Karar gereğince istihdam edilecek geçici personel için de geçerlidir” biçiminde bir soyut değinme var.

Soyut diyoruz, çünkü 657 sayılı Kanun kapsamında tadat edilen cezalarda geçici personel için uyarı, kınama, kademe ilerlemesinin durdurulması, aylıktan kesme, Devlet memurluğundan çıkarılma cezaları tam olarak geçici personele uymuyor. Örneğin geçici personel statüsünde memurdaki gibi kademe diye bir şey olmadığından bu cezanın nasıl uygulanacağını direkt söylemek mümkün olmadığı gibi bunu uygulayacak merci de belli değil. Zira geçici personel için disiplin amirlerinin kim olduğuna dair ortada bir düzenleme de bulunmuyor. Keza geçici personelde ücret, memurda ise aylık söz konusu olduğundan aylıktan kesme cezasının nasıl uygulanacağı da öngörülemiyor.

Tüm bu nedenlerden dolayı adeta gecekondu statü olarak uygulanan geçici personel uygulaması üzerinde ciddi biçimde eğilerek önemli detayları ortaya konmaya muhtaç durumda bulunuyor. Aksi halde geçici personel çalıştıran kurumlar böylesi durumlarda ne yapacaklarını bilemez halde olmaktan çıkamayacaklar. Devlet Personel Başkanlığının el atarak bu konudaki tereddütleri bir an önce gidermesi gerekiyor. Şevket Tezel memurhaber.com