Ülkemizde son yıllarda engellilere yönelik hizmetler konusunda önemli adımlar atılsa da, halen engellilerin görünürlüklerinin tam sağlanabildiği söylenemez. Engellilerin toplumsal mekânlara ulaşımları ve hareket edebilmelerinin sağlanmasıyla istihdamı konusunda atılacak çok adım var. Ama bunlardan da önce, engellilerin insanca yaşayabilmesi, yoksulluk riskiyle karşılaşmaması için engellilik maaşı ve evde bakım parası gibi mekanizmalar söz konusu.

Neden maaş?

Engellilerin günlük hayatlarını sürdürebilmesi için bakıma ihtiyaçları olduğunda, bakan kişinin işgücü piyasasına girememesi gibi bir durum ortaya çıkabiliyor. Bu durumun önüne geçmek, hem engellinin günlük hayatını sürdürebilmesi için gerekli hizmetlerin sağlanabilmesi, hem de bakım hizmetini sağlayanların çalışmamaları sonucu yoksulluk riskiyle karşılaşmalarını önlemek için engelliye bakan kişilere belirli şartlarda maaş bağlanıyor.

Ülkemizde, toplumsal bağlar ve genelde sosyal hizmetlerin gelişmemiş olması nedeniyle engelli bakımı konusunda geleneksel yöntemlerin tercihi söz konusu. Yani, engellilere merkezlerde değil evlerde bakılıyor. Bu yüzden, engelliye bakım hizmetinin masraflarının karşılanması için “evde bakım parası” uygulanıyor.

Yüzde 50 engelli

Evde bakım parası, engellilere bakan tüm kişilere verilmiyor. Sadece en az yüzde 50 engelli olduğu tespit edilen ve “ağır engelli”ler için evde bakım parası ödeniyor. Ayrıca, engellinin bakıma muhtaç olduğu ibaresinin de sağlık kurulu raporunda yer alması gerekiyor. Aksi halde, engelliye bakan kişilere evde bakım parası ödenmiyor.

Bakım parasının ikinci şartı, engellinin bulunduğu hanedeki kişi başına düşen gelirin asgari ücretin üçte ikisinden düşük olması. 2015’in ikinci 6 ayı itibarıyla bu rakam 606.95 TL’dir. Evde bakım parası alınırken, hanede yaşayanların gelirinin bu sınırın üstüne çıkması halinde, durumun Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na bildirilmesi gerekiyor. Şayet söz konusu durum, bakanlıkça tespit edilirse, haksız alınan evde bakım paraları geri istenebilir.

Akrabalık

Evde bakım parası için engelliye bakan kişiyle engelli arasında kan bağı şartı da var. Bununla birlikte, yönetmelik, üvey akrabaların da evde bakım parası alabileceğini söylüyor. Diğer taraftan, engelliye bakan kişinin evde bakım parası alabilmesi için engelliyle aynı adreste ikamet etmesi de şart. Yoksa, bakım hizmetinin tam olarak yerine getirilmeyeceği düşünülerek evde bakım parası ödenmiyor.

Ancak engelliye bakacak başka kişinin bulunamaması, engellinin veya yasal temsilcisinin özel ya da resmi merkezlerde bakım hizmeti almak istememesi halinde, “bakım hizmetleri değerlendirme heyetinin” de görüşüyle, bu bakım, her gün rahatlıkla ulaşılabilecek yakınlıkta ve farklı adresteki akraba tarafından da verilebilmekte. Bu durumda, bakıma muhtaç engellinin 24 saat içindeki tüm bakım ihtiyacının giderilmesi ve fiilen en az 8 saat engelliyle birlikte olunması, bakım raporunda 8 saatten az olmamak üzere kaç saat birlikte olunacağının belirtilmesi şart.

Ne kadar aylık alır?

Bu şartları sağlayan ve engellisine bakan kişiye aylık 830.84 TL ödeme yapılıyor. Bu paranın engelliye bakacak kişiye verilme nedeni, engellinin bakımının daha kaliteli bir şekilde yapılması. Dolayısıyla, paranın bu amaçla kullanılması hem vicdani bir sorumluluk, hem de bir gereklilik.

Evde bakım parası için başvuruların, ikamet edilen yerdeki Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı il veya ilçe müdürlüklerine yapılması gerekiyor. Başvuru sırasında engellinin bulunması gerekmiyor. Gerekli belgelerle yapılan başvurular değerlendirilerek evde bakım parası bağlanması işlemleri gerçekleştiriliyor.

Bakım parasının, engellinin ihtiyaçları dışında kullanılması hem engellinin hakkını gasp etmek, hem de sosyal yardımı suistimal anlamına gelir. Engelliye baktığı için aylık alan kişiler, bu sorumluluğun mutlaka bilincinde olmalı, engellilerine hak ettikleri ilgi ve alakayı göstermeliler. cem kılıç star