KAMU
Erken emeklilik ve sigorta borçlanmaları
Erken emeklilikten hangi durumlarda yararlabileceğinizi
açıkladık. Borçlanma nedir? Hangi dönemler borçlanılabilir? İlk işe giriş
tarihinin önemi var mı? Doğum borçlanması nasıl olur? Doğum borçlanması ilk işe
girişi geriye çekmez. Okurumuz Remziye Özdemir
soruyor: “Bünyamin bey, 1990 yılında işe başladım. Halen bir özel
bankada fiilen görevime devam etmekteyim. İki çocuğum var. Doğum tarihleri 1995
ve 2002. Kadınlarda erken emeklilikten faydanabiliyor muyum? Faydanalamıyorsam
neden? Önceden doğum yapan ve sigortası sonradan başlayanlar ile aramızda bir
haksızlık olmaz mı?” Sayın okurumuz, borçlanmaların erken
emeklilik sağlayıp sağlamadığını ve doğum borçlanmasının emekliliğinize
etkisini soruyorsunuz. Açıklayalım. Borçlanma Nedir?
Sigortalılık borçlanmaları, kanunun bazı hallerde sigortalılara
tanıdığı bir sosyal güvenlik hakkıdır. Kapsamı kanunda tanımlanan bazı hallerde
sigortalı olarak çalışılmamış olan, başka bir deyişle boşta geçmiş olan
dönemler, belirtilen sürelerin sigorta primi sigortalı tarafından ödenmek üzere
sigortalılık gün sayısı kazandırır, sosyal sigortalar açısından çalışılmış gibi
değerlendirilir.
Halk
arasında en çok bilinen borçlanma türleri doğum borçlanması, askerlik
borçlanması, yurtdışı borçlanmasıdır.
Halk arasında yanlış bilindiği şekliyle borçlanma her zaman mümkün
değildir. Kanunda tanınan borçlanma hakları istisnadır, geriye dönük olarak
çalışılmamış olan (boşta geçen) dönemleri bu istisnalar dışında ödeyerek emekli
olmak mümkün değildir.
Hangi
Dönemler Borçlanılabilir?
Borçlanma yapılabilecek süreler şunlardır:
- İki çocukla ve toplamda dört yılla sınırlı olmak üzere doğum
sonrası çalışmadan geçen süreler,
- Muvazzaf askerlik süreleri
- Kanuna göre yurtdışı borçlanma süreleri
- Kanunun 4/1-(c) bendi kapsamında olan kamu görevlilerinin,
personel mevzuatına göre aylıksız izin süreleri,
- Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık
için yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık
öğrenim süreleri,
- Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal
staj süreleri,
- Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya
gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya
gözaltında geçen süreleri, - Grev ve lokavtta geçen süreler,
- Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri,
- Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin,
istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar
açıkta geçirdikleri süreleri,
- Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların,
kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik süreleri, - Sigortalı
olmaksızın, Kanuna göre yurt dışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla
tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini
tamamlamış olanların, yurt dışında resmî öğrenci olarak geçirmiş oldukları
öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmı,
Borçlanılabilir. Bunlar dışında boşta geçilen borçlanarak
ödenemez, sigortalılık geriye dönük kazanılamaz. İlk İşe Giriş Tarihinin Önemi
Sosyal güvenlik sistemimizde sigortalıların ne zaman emekli
olacakları ise ilk kez sigortalı oldukları tarihe göre belirlenmektedir. Her
sosyal güvenlik reformu sigortalılık için gerekli şartları değiştirmiş olsa da
genel itibariyle erken işe giriş erken sigortalılık sağlar kuralı geçerlidir.
Ancak bazı hallerde ilk işe giriş tarihi sanki geriye
gidebilmektedir.
Yurtdışı borçlanması, askerlik borçlanması gibi hallerde ilk
işe giriş tarihi geriye götürülerek sanki daha önceki bir tarihte işe
başlanılmış gibi emeklilik hesabı yapılır. Bu sayede de daha erken emekli olma
fırsatı doğar. Doğum
Borçlanması Nasıl Olur?
4/1-(a) kapsamındaki kadın sigortalıların, iki defaya mahsus olmak
üzere doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden
işyerinde çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartıyla talepte bulunulan süreleri
borçlanılabilir. Doğum borçlanmasında en fazla iki çocuk ile sınırlı olmak
üzere yapılabilmektedir.
Borçlanılacak dönemde çalışılmamış olması şarttır.
Doğum borçlanması ilk kez sigortalı olunan tarihten sonra
gerçekleşen doğumlar için yapılabilir. Yani ilk kez çalışmaya başlamadan önce
yapılan doğumlar borçlanılamaz. Doğum Borçlanması İlk İşe Girişi Geriye Çekmez
Doğum borçlanması sigortalılık süresini geriye götürerek daha
erken emekli olmayı sağlamaz. Zira ilk kez sigortalı olunan tarihten sonra
yapılan borçlanmalar sigortalılık süresini geriye götürmez.
Doğum
borçlanmaları yalnızca gün sayısı kazandırır, eksik prim ödeme günü olanların
bu eksik günlerini tamamlamasını sağlar.
Doğum borçlanması yapmayı eksik günü olan okurlarımıza günlerini
tamamlayarak emeklilik koşullarını sağlamaları için tavsiye ediyoruz. Ancak
doğum borçlanması yapmanın yaşa takılan okurlarımızın daha erken yaşlarda
emekli olmalarını sağlamayağını belirtelim. (Bünyamin Esen / memurhaber)