Emekli maaşını artırmanın yolları

KAMU

Emekli maaşını artırmanın yolları

Emekli olmak ve emekli aylığı gibi garanti bir gelire kavuşmak hemen her çalışanın hayali. İşte bu nedenle, yıllarca çalışan insanlar için bu gelirin hesabı da çok önemli...

24 Eylül 2013, Salı

Türkiye’de modern anlamda emekli aylığına ilk olarak askerler kavuştu. 1866’da kurulan tekaüt (emeklilik) sandığı, askerlere emekli aylığı bağlıyor, ölümleri halinde bu aylıklar dul ve yetimlerine kalıyordu. Askerin birden fazla eşi varsa, maaşından biraz daha fazla prim kesiliyor ama bütün eşlerine maaş bağlanıyordu. Daha sonra sivil memurlara da aynı hak verildi.

Hemen hemen eşitledi

Diğer toplum kesimleri memurlar kadar nasipli değillerdi. Emeklilik hakkı için işçilerin 1946, esnafın 1971 ve ‘milletin efendisi’ köylünün 1984’ü beklemesi gerekti. Sosyal güvenliğin gelişimindeki bu çarpıklık, hemen her 10 yılda bir yapılan reformlarla daha da karmaşık hale geldi. Fakat son yapılan reform, memurların yüz yıldan fazla süren ayrıcalıklı statüsüne son vererek, 1 Ekim 2008 sonrası sisteme giren memur, işçi, esnaf ve köylüyü hemen hemen eşitledi.

10,4 milyon emekli

Bugün, SGK kayıtlarına göre Türkiye’de yaklaşık 18,7 milyon çalışan ve 10,4 milyon emeklimiz var. Yani yaklaşık 19 milyon kişi emeklilik için çalışıyor, hatta gün sayıyor. Bir an önce emekli olmak ve emekli aylığı gibi garanti bir gelire kavuşmak hemen herkesin hayali. Peki milyonlarca insanın yaşlılık döneminde tek gelir kaynağı olan emekli aylığı nasıl hesaplanıyor? Emekli aylığını düşüren ya da yükselten faktörler neler? İşte vatandaşın emekli aylığına dair en fazla merak ettiği soruları ve cevaplarını bu yazı dizimizde topladık. Sorularınızın cevabını ve daha fazlasını yazı dizimizde bulacaksınız. Ayrıca dizi boyunca sizlerden gelen sorulara da cevap vereceğiz.

Kimse kağıdı kalemi alıp hazırlık yapmasın

Size emekli aylığı hesaplamayı öğretme gibi bir amacımız yok, ki zaten bir yazı dizisiyle bunu yapamayız. Fakat kafanızdaki soru işaretlerini dağıtmak için, emekli aylığınızı belirleyen, düşüren, artıran ve miktarını etkileyen hususları bilmeniz gerekiyor. Zira ömrünüzün büyük bir kısmında geçim kaynağınız olacak nasıl belirlendiğini bilmek en doğal hakkınız.

Karmaşık bir sistem

Emekli aylıkları 2000’e kadar çalışanlar için (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) gösterge ve katsayı sistemine göre hesaplanıyordu. 1999’da yapılan reformla, memurlar için yine aynı sistem korunurken, SSK’lı ve Bağ-Kur’lular için yeni bir sisteme geçildi. Daha sonra 1 Ekim 2008 itibariyle emeklilik hesabında bazı değişiklikler yapıldı. Hal böyle olunca SSK’lı ve Bağ-Kurlar için üç ayrı dönemden oluşan karmaşık bir sistem ortaya çıktı.

Memur için hesap basit

Çalışanlar arasında en basit hesaplama memur emekli aylığı hesabıdır. Zira hesaplama için memurun derece, kademe, hizmet süresi ve ek göstergesini bilmek yeterlidir. Bu yüzden her memur, daha göreve başladığında iler de alacağı emekli maaşını yaklaşık olarak bilir. Memur emekli aylığı hesaplanırken;

Taban ve kıdem aylığı

Memurun 657 sayılı kanunun 43. Maddesindeki gösterge rakamı,

Aynı kanunun ekindeki I ve II sayılı cetveldeki ek gösterge rakamı,

Her yıl güncellenen memur maaş katsayısı,

Taban aylığı ve kıdem aylığı,

Memurun unvanına göre 5434 sayılı kanunun ek 70. maddesinde yer alan oran,

Ek gösterge önemli

Özel hizmet tazminatı,

Varsa diğer tazminatları (makam, görev, temsil),

Ve memurun hizmet süresi dikkate alınır.

Burada memur maaşını en fazla etkileyen faktör ek gösterge rakamıdır. Bu da memurun unvanına bağlı olarak değişir. Yine memurun unvanına bağlı olarak makam, temsil ve görev tazminatları da emekli aylığına yansıtılır. Bir öğretmen ve şube müdürü için örnek hesaplama yaparak konuyu somutlaştırmış olalım.

175 lira maaşlara ne zaman yansır?

Soru: Sadettin Bey, ben memur emeklisiyim. En son yapılan toplu görüşmelerde memurlara ve memur emeklilerine 175 lira zam yapılması kararlaştırıldı. Bu zam biz emeklilere ne zaman yansıtılır? Ayrıca emeklilere 175 değil de daha az yansıyacağı ifade ediliyor. Bu doğru mudur?
Metin C.

Cevap: Değerli okurum, yapılan zamlar 2014 ve 2015 yıllarını kapsayacak şekilde uygulanacak. Yani memur ve memur emeklilerine 2014/Ocak itibariyle yansıyacak. Emeklilere 175 liranın tamamı değil, aylık bağlama oranına göre yaklaşık 130-140 lirası yansır.