Çalışma süresi uzadıkça ileride bağlanacak emekli aylığını düşüren sosyal sigorta sistemi nihayet düzeltiliyor. Yaklaşık 13,5 milyon çalışanın kaderini etkileyecek düzeltme kararı, Türkiye'nin 2018'e kadar ekonomide izleyeceği yol haritasını gösteren "10. Kalkınma Planı"nda yer aldı.

Planda, sosyal güvenlik sistemiyle ilgili yapılacak yeni çalışmalar anlatılırken, mevcut sistemin aktüeryal dengeyi olumsuz etkilediğine işaret edildi.

Çalışmayı teşvik edecek

Planda, yapılacak yeni düzenleme, "Aktif-pasif oranını ve aktüeryal dengeyi iyileştirmek amacıyla emekli aylığı hesaplamalarında kullanılan parametreler, kişilerin çalışma hayatında daha uzun süre kalmasını teşvik edecek şekilde düzenlenecektir" şeklinde ifade edildi.

Buna göre, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda yapılacak değişiklikle, Ekim 2008'den bu yana sistemi bozan aylık bağlama oranı yeniden belirlenecek.

Halen her yıl 23 lira eriyor

Dünyada başka örneği olmayan mevcut sistem, 2 bin 700 liranın altında brüt kazanç elde eden sigortalı çalışanların ileride alacağı emekli maaşını, çalıştığı her yıl başına düşürüyor. Bu nedenle örneğin asgari ücretle çalışanlarda düşüş her yıl için 23 lirayı buluyor. Asgari ücretin üzerinde kazancı olanların emekli aylığındaki erime daha da büyük rakamlara ulaşıyor.

Çalıştıkça yükselecek

Oysa çalışma süresi uzadıkça, ödenen prime bağlı olarak emeklilikte alınacak aylığın azalması değil artması gerekiyor. Çalışanların aleyhine olan bu durumun düzeltilmesiyle birlikte, çalışanlar maaşlarının düşmemesi için ilk fırsatta emekli olmak yerine, daha uzun süre çalışıp emekli aylıklarını yükseltmeye çalışacaklar.

Üç ayrı oran uygulanıyor

Çalışanların emekli aylıkları, aylık bağlama oranı ile ortalama kazancın çarpımı yoluyla hesaplanıyor. Aylık bağlama oranı ve ortalama kazancı yüksek olanların emekli aylığı yüksek, aksi durumda düşük çıkıyor. Aylık bağlama oranı üç farklı dönem için ayrı ayrı hesaplanıyor.

31 Aralık 1999 öncesi dönemde çalışma süresine göre yüzde 70-76 olan aylık bağlama oranı 1 Ocak 2000-30 Eylül 2008 arası dönemde yüzde 65'e düşürüldü. Bu tarihten sonra ise oran yüzde 50'ye çekildi. 2008'den bu yana uygulanan aylık bağlama oranı diğer yıllardan daha düşük olduğu için, bu tarihten sonra çalışılan her yıl emekli aylığını düşürücü rol oynadı.