Maliye Uzmanları Derneği tarafından çıkarılan Uzman Bakış dergisinin son sayısında, SGK eski İnsan Kaynakları Dairesi Başkanı ve şuan SGK Muhasebe Daire Başkanı olan Salim Kahramanoğlu imzasıyla yayımlanan makalede, aile yardımı ödeneğinde karşılaşılan sorunlar incelendi.

İşte makalede dikkat çeken tespitler:

ASKERDE OLAN ÇOCUKLARIN AİLE YARDIMI ÖDENEĞİ KARŞISINDAKİ DURUMU

Devlet memuru olarak çalışan ve 24 yaşındaki çocuğu askere giden bir personelin bu çocuktan dolayı aile yardımı ödeneği alıp almayacağını hususunda şunları söyleyebiliriz.

657 sayılı Kanunun aile yardımı ödeneğini düzenleyen ilgili maddelerinde 25 yaşını doldurmayan çocukları askere giden memurlara aile yardımı ödeneği verilmesini engelleyen bir husus bulunmamaktadır. Ayrıca, bu konuyla ilgili olarak Maliye Bakanlığı'nın 17.04.2010 tarihli yazısı da aynı mahiyette olduğundan Devlet memurlarının 25 yaşını doldurmayan çocuklarından askerde olanlar için aile yardımı ödeneği verilecektir.

ÖĞRENİMİ SONA EREN ÇOCUKLARIN AİLE YARDIMI ÖDENEĞİ KARŞISINDAKİ DURUMU

Aile yardımı ödeneğinin memurların çocuklarına ödenmesinde 25 yaşının doldurulup doldurulmadığı hususu da üzerinde durulması gereken bir konudur.

Bu çerçevede orta öğrenimi veya üniversiteyi bitiren çocukların yaş şartını taşımaları halinde bu ödemeden faydalanmalarına herhangi bir engel bulunmamaktadır.

Ancak, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre 18 yaşını dolduran ve üniversiteyi kazanamayan erkek çocuklar, bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamından çıktığından, bunlar Genel Sağlık Sigortası primi ödemeden sigortalının sağlık yardımından faydalanamayacaklardır. Dolayısıyla bu çocuklar aile yardımı almakla birlikte sağlık yardımından faydalanamazlar.

ÜVEY ÇOCUK VE EVLATLIKLARIN DURUMU

Devlet memurunun, geçimini sağladığı üvey çocukları için aile yardımı ödeneğinin verileceği hüküm altına alınmakla birlikte üvey çocukla ilgili herhangi bir açıklama yapılmamıştır.

Türk Dil Kurumunun yaptığı tanıma göre üvey evlat; karı kocanın her birine göre öbürünün ayrı bir eşinden dünyaya gelmiş olan evlattır.

Türk Medeni Kanununda ise üvey çocukların tanımı yapılmamış, ancak, bu Kanunun Üvey çocuklar başlıklı 338 inci maddesinde; "Eşler, ergin olmayan üvey çocuklarına da özen ve ilgi göstermekle yükümlüdürler. Kendi çocuğu üzerinde velayeti kullanan eşe diğer eş uygun bir şekilde yardımcı olur; durum ve koşullar zorunlu kıldığı ölçüde çocuğun ihtiyaçları için onu temsil eder." hükmüne yer verilmiştir.

Evlat edinmeye ilişkin düzenlemeler ise Türk Medeni Kanununda detaylı bir şekilde düzenlenmiş olup, üvey evlattan çok farklı bir husustur ve mirastan da yararlanabilmektedirler. Üvey çocukların ise böyle bir hakkı yoktur.

Bu açıklamalar çerçevesinde hem üvey evlat hem de evlatlıklar için aile yardımı ödeneği yapılmalıdır. Bazen kamu kurumları üvey evlattan evlatlıkları anlayarak aile yardımı ödemesi yapmama yolunu tercih etmektedirler ki bu yanlış bir uygulamadır.

İŞ-KUR KURSLARINA KATILANLARIN DURUMU

İş-Kur vasıtasıyla yapılan kurslara katılma ve bu kurslar nedeniyle ücret alınması halinde aile yardımı ödeneği alınıp alınamayacağını izah etmek gerekirse şunları söyleyebiliriz.

657 sayılı Kanunun 202 nci maddesine göre eş için yapılan yardımın ödenmesi için iki şart vardır. Bunlar;

1- Menfaat karşılığı çalışmama,

2- Bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almama.

Bu kapsamda şayet memurun eşi işsizlik ödeneği alıyorsa aile yardımı ödeneği almasında herhangi bir sıkıntı yoktur. Ancak, iş garantili kurslar (bu kurslara katılanlara günlük 20 TL ödeme yapılıyor) nedeniyle menfaat karşılığı çalışma olması nedeniyle bu ödeme kesilecektir.

İş-Kur tarafından meslek edindirmeye yönelik olarak düzenlenen kurslardan biraz bahsetmek gerekirse konu daha iyi anlaşılacaktır.

İş-Kur tarafından meslek edindirmeye yönelik birçok kurs düzenlenmektedir. İstihdam garantili mesleki eğitim kurslarına katılanların en az yüzde ellisi, en az yüz yirmi gün olmak üzere kurs süresi kadar istihdamda kalmaktadır.

Mesleki eğitim kurslarına katılacaklarda aranan şartlar;

Kuruma kayıtlı işsiz olmak,

15 yaşını tamamlamış olmak,

Yetiştirilecekleri mesleğe uygun özelliklere sahip olmak,

İşverenin aradığı özel şartları taşımak,

İş ve meslek danışmanının uygun görüşüne sahip olmak,

Emekli olmamak.

Mesleki eğitim kursları ücretsiz olup, İş-Kur tarafından kursiyerlere devam ettiği fiili eğitim günü süresince ödeme (20 TL) yapılmaktadır. Ayrıca İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası ile bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar için Genel Sağlık Sigortası Prim Giderleri de İş-Kur tarafından ödenmektedir.

Kurslara devam zorunludur. Kabul edilebilir mazereti olanlara eğitici/öğretici tarafından yazılı olarak izin verilebilir. Ancak bu izin süreleri toplamının, doktor raporu ile tevsik edilebilen en fazla 5 günlük sağlık izni dışında, hangi sebeple olursa olsun kurs süresinin 1/10'unu aşması halinde kursiyerlerin kursla ilişikleri kesilir.

Sonuç olarak, İş-Kur'un istihdam garantili kurslarına katılanların eşlerine aile yardımı ödemesi yapılamaz. Eşleri bu kurslara katılanlardan ödeme alanlar, bu durumu kurumlarına dolduracakları aile yardımı bildirimi ile bildirmeli ve bu ödemeyi kestirmelidir. Bu ödemeler iş garantili kursa başlanıldığı ayı takip eden ay başında (15'inde) kesilir. Aksi takdirde yapılan ödemeler yasal faizi ile birlikte geri alınır ve bildirimde bulunulmadığı için de disiplin cezasına muhatap kalınabilir.

YETİM AYLIĞI ALAN ÇOCUKLARIN DURUMU

Memur olan eşin vefat etmesi nedeniyle çocukların yetim aylığı alması halinde aile yardımı ödemesi yapılıp yapılamayacağı hususunda şunları söyleyebiliriz.

657 sayılı Kanunun 202 ve 206 ncı maddelerinde hangi hallerde çocuk yardımı alınacağı ve bu ödemenin kesileceği açıkça belirtilmiştir. Çocuklar için ödenen çocuk yardımının kesileceği haller arasında yetim aylığı almamak diye bir şarta yer verilmemiştir. Bu nedenle yetim aylığı alan çocuklar için de aile yardımı ödeneği ödenecektir.

Makalenin tam metni için tıklayınız.