60'la başlayıp 150 maddeyi geçen torba yasa tasarısı, artık yasalaşma yoluna girdi. Tasarının, sosyal güvenlik sistemi, maden işçileri ve kamu personeliyle ilgili değişikliklerinin yanında, en önemli bölümünü borçlar oluşturuyor. Milyonlarca insanın devlete vergi, ceza, su ve prim gibi borçları var. Tasarı bunların hepsini kolay taksitlerle ödeme imkânına kavuşturacak.

KRİTİK TARİH 30 NİSAN 2014
Vergi borcu olan tüccar, prim borcu olan esnaf, SGDP borcu olan emekli için kolay taksitler sunuluyor. Üstelik gecikme faizleriyle ödenemeyecek hale gelen borçlardaki bu yük de kaldırılıyor. Peşin ödeyenler için sadece ana para, taksite böldürenler için de yüzde 1.05-1.15 arası bir enflasyon katsayısı uygulanıyor. Aynı şekilde Genel Sağlık Sigortası borçluları ve oda, borsa, meslek odaları gibi kurumlara borcu olanlara da yapılandırma imkânı getiriliyor. Bağ-Kur'lu için borçları ve hizmetleri dondurma fırsatı da olacak. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan biri tarihler. Çünkü kapsama giren borçların 30 Nisan 2014 ve öncesine ait olması şartı var. Sonrakilerin normal olarak ödenmesi gerekiyor. İkincisi ise başvuru tarihleri. Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren 2 ay sonuna kadar başvurmak gerekiyor. Bu süreyi kaçırmayın. Tavsiyemiz, sürenin sonunu beklemek yerine, mümkün olan en kısa sürede başvurmak. Yine ilk taksiti de kanunun yayımlandığı tarihten itibaren üçüncü aydan başlamak üzere ödemek gerekiyor. Taksitler iki ayda bir ödeneceğinden, vade 2 katına çıkmış oluyor. Yani en fazla 18 taksit yaptıracak bir borçlu, bunu 36 ayda ödeme imkânına kavuşacak.

KİM, NE KAZANACAK?
Torba tasarı öncelikle vatandaşa nefes aldıracak. Biriken borcunu bir seferde ödeyemeyenler için hem faizlerden kurtulma, hem de uygun taksitlerle ödeme imkânı gelecek. Bağ-Kur'lu borcunu ödediğinde emeklilik için engeller ortadan kalkacak. Tüccar vergisini ve SSK primini ödeyecek, çalışanları sağlık hizmetlerinden faydalanacak. Esnaf borcu yüzünden ulaşamadığı hastane hizmetlerine yeniden kavuşacak. Emekli, üzerindeki giderek artan borç yükünden kurtulacak. Kamu da bugüne kadar tahsil edemediği alacağı ile bir kaynağa kavuşacak.
Borcunupeşin ödemek isteyenlere herhangi bir faiz uygulanmayacak. Silinen gecikme faizlerinden sonra kalan miktar ödenecek. Taksitlendirme seçeneğinde ise taksit sayısına göre katsayılar var. Borç bu katsayılarla çarpılıp taksit sayısına bölünüyor.

ÖDEMELERE DİKKAT
Ödemeleriaksatmamaya özen göstermek gerekiyor. Kanundan yararlanıp borcunu yapılandıranlara, bir takvim yılında 2 veya daha az taksitin, süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde son taksiti izleyen ayın sonuna kadar gecikme zammı uygulanacak. Bir takvim yılında ikiden fazla taksit süresinde ödenmemiş ise yapılandırmadan yararlanma hakkı kaybedilecek.

İZİN HAKKINDAN VAZGEÇİLEMEZ
Yazaylarının gelmesiyle birlikte yıllık izinlerle ilgili çok sayıda soru geliyor. Bu konuda önümüzdeki yazılarımızda etraflı bilgi vereceğimi belirtip, birkaç hususu burada aktarayım. İzne hak kazanmak için deneme süresi de dahil en az 1 yıl çalışmış olmak lazım. 1 yıldan sonra kıdeme göre izin yapacağınız gün sayısı da 14 günden başlayıp artıyor. Yasaya göre izin hakkından vazgeçmek mümkün değil. İşveren de "İzin kullandırmıyorum" diyemez. Hatta izinler bölünemiyor bile. Ama karşılıklı anlaşmayla 10 günden az olmamak şartıyla izinler kullandırılıyor. İzin kullanamama durumunda ise hak kaybolmuyor.

SİGORTASIZ BÖLÜM GEÇERLİ
Çocuğum 25.03.2000 doğumlu. Eşim 1997'nin Ocak ayında 15 gün SSK'lı olarak çalıştı sonra ayrıldı. 1 Temmuz 2001'de eşim isteğe bağlı sigortalı oldu. Doğum borçlanması yapabilir mi? Sezgin KARATEKİN
Eşiniz, çocuğunuzun doğum tarihinden yeniden sigortalı olduğu tarihe kadarki günleri borçlanabilir. Şartlardan biri borçlanılacak sürede adına herhangi bir prim yatırılmıyor olmasıdır.

STAJYERLİK SAYILMIYOR
Eylül 1998'de SSK girişim var. Lisede 1 yıl staj yaptım. Fakat sigortam Nisan 2000'den itibaren görünüyor. Stajdaki sigortanın emekliliğe faydası var mı? Zeynep ÖNAL Stajdaki sigortalılık emeklilik hesabından sayılmıyor. Fakat 1998 ile 2000 arasında bir doğum yaptıysanız, bunu borçlanabiliyorsunuz. 58 yaşınızda, 7 bin prim günüyle emekli olursunuz.

BORÇLANMA YAPIN
5.5 aylık hamileyim. İşten ayrılsam doğum borçlanması yapabilir miyim? Burcu ALBAYRAK Sigortalı olarak çalışıyorsanız, işten kendi isteğinizle ayrılırsanız tazminat alamazsınız. Doğum borçlanmasını ise doğum yaptıktan sonraki tarihlerde 2 yıl (720 gün) olarak yapabilir ve primlerinize ekletebilirsiniz.

NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM
Annem 01.01.1963 doğum tarihli. 2003'te çalışmaya başladı. Ne kadar sürede emekli olur? 3 bin 600 gün mü, yoksa 5 bin gün mü gerekiyor? Leyla YILMAZ Anneniz 3 bin 600'le de, 5 bin günle de emekli olamıyor. Çünkü işe başlama tarihi 08.09.1999'dan sonra. Bu tarihten sonra işe başlayan bayanlar en az 4 bin 500 prim gün, 25 yıl sigortalılık ve 58 yaştan kısmi (yaştan) ya da yine 58 yaş ve 7 bin günden tam emeklilik şartlarına tabi. En erken 7 bin günü tamamlarsa ancak emekli olabilir. 4 bin 500 güne giderseniz, 2028 yılından önce emekli olamıyor.

Emekli olmak için isteğe bağlı ödüyorum. Fakat bir türlü ne zaman emekli olabileceğimi öğrenemedim. 05.03.1962 doğumluyum. Sigorta başlangıcım, 27.12.2006. Özlem ANAÇ İsteğe bağlı sigorta Bağ- Kur kapsamında değerlendiriliyor. Bu yüzden en az 5 bin 400 gün prim ödemeniz gerekiyor. Yaş şartı ise 61.

Sigorta başlangıcım 2001. Doğum tarihim, 12.12.1978. Yüzde 40 raporumla vergi indiriminden yararlanıyorum. Staj sigortasını borçlanırsam ne zaman emekli olurum? Soner ÇETİN Staj sigortası emeklilik hesabından sayılmıyor, borçlanma imkânı da yok. Vergi indiriminize göre 19 yıl ve 4 bin 240 güne ulaştığınızda emekli olursunuz. Yaş şartı yok. Priminiz tamamsa emeklilik tarihiniz 2020.

09.07.1966 doğumluyum. 1988 Bağ-Kur girişim var. 9 bin 200 gün hizmetim bulunuyor. Ne zaman emekli olurum? Mustafa CAN Bağ-Kur başlangıcınız 24 Mayıs 1988'den önce ise 9 bin gün ve 50 yaşa, bu tarihten sonra ise 51 yaşa tabisiniz. Priminiz tamam. Askerlik borçlanmasıyla 1 yaş erken emekli olabilirsiniz.

SORULARINIZI BEKLİYORUZ
Her cumartesi bu köşede çalışma hayatıyla ilgili sorunlarınızı gündeme getiriyoruz. Sorularınızı [email protected]. tr ve faruk.erdem@sabah. com.tr adresine gönderebilirsiniz.

Faruk Erdem sabah