Balıkesir’den okurumuz Cafer Ardahanlı soruyor: “Bünyamin bey, yurtdışına ihracat yapan bir fabrikada çalışıyorum. Bugün patron söyledi, yurtdışı siparişlerini yetiştirmek için bayram tatilinde de çalışacakmışız. Ben bayramda çalışmak istemiyorum, zorla çalışmak zorunda mıyım? Bayram çalışmamız için fazla mesai alabilir miyiz? Maaşımı zamlı almam gerekiyor mu? Çalışırsam ne kadar zam alırım?”

Sayın okurum, öncelikle sizin ve tüm okurlarımızın mübarek Ramazan Bayramını tebrik edelim. Allah herkese sevdikleri ile birlikte mutlu bir bayram geçirmeyi nasip etsin...

Bayram ancak insanın sevdikleriyle, ailesiyle, dostlarıyla birlikte geçince bayram oluyor...

Bayramda çalışacak olan çalışanlar ise ekmek parası uğruna bundan mahrum kalacak. Hepimiz gülüp eğlenir, bayram ederken onlar ter dökecek…

Peki, bayramda çalışacak çalışanların bilmesi gereken ipuçları neler? Bayramda işyerini çalıştıracak olan işverenler nelere dikkat etmeli? Zorla mesai yaptırılabilir mi, ücretler nasıl ödenmeli? Tüm okurlarımızı aydınlatacak şekilde ayrıntılı olarak açıklayalım.

Fazla Çalışma Zamlı Ödenir

Ülkemizde İş Kanunu gereğince işveren üretimin artırılması yada işin gereği gibi nedenlerle yasal sınırlar içerisinde fazla çalışma yaptırabilir. Bunda İş Kanununa göre bir sakınca yoktur…

Kanuna göre “fazla çalışma”, işyerinde denkleştirme uygulanıp uygulanmadığına bakılarak, haftalık 45 saati aşan çalışmalardır.

Buna göre haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla mesaidir ve bu sürelerin ücreti %50 zamlı ödenir.

Yani saatlik 5 TL ile çalışan bir işçinin fazla mesai olarak çalıştığı saatinin ücreti 7,5 TL’dir. Bu söylediğimiz normal zamanlarda yapılan fazla çalışmalar için geçerlidir.

Bayram, Resmi Tatil ve Yılbaşında Farklı

Kanun bayram günleri için ise özel bir düzenleme yapılmış, hem özel koşullar hem de daha yüksek ücret belirlenmiştir.

Zira bu günler insanların aileleri ile birlikte olmaları gerekirken ekstradan fedakârlık yaparak çalıştıkları günlerdir.

Bayramda çalışmanın önemine dair ilk husus konunun işçinin iznine tabi olması…

Şöyle ki, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılmalıdır.

Toplu sözleşme yoksa yada toplu sözleşmede bu konuda hüküm yoksa söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gereklidir. Bu onayın yazılı olması tavsiye edilir.

İşçi razı gelmezse işveren zorla fazla mesai yaptıramaz!

Bayram Ne Zaman Başlar?

2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanuna göre arefe günü saat 11:00’dan itibaren genel tatildir.

Saat 13:00’dan önceki çalışmalar normal çalışma iken, bu saatten sonra bayram boyunca yapılan tüm çalışmalar genel tatil mesaisidir.

Kamu kurumları için Arefe günü tam gün tatil ilan edilmiş olsa da işçiler için saat 13:00’dan sonraki çalışmalar Bayram çalışması sayılacaktır.

Önümüzdeki Ramazan Bayramı için söyleyecek olursak 16.07.2015 tarihi saat 13:00’dan itibaren üç buçuk gün (Perşembe öğleden sonra, Cuma, Cumartesi, Pazar) genel tatil hüviyetindedir.

Bu süre içerisinde özel olarak fazladan fazla mesai ücreti verilmesi gerekir…

Bayram Gününde Çalışan Fazla Ücret Alır

İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir.

Başka bir deyişle işçinin günlüğü 50 TL ise bayram günü çalışırsa o gün için yüzde yüz zamlı yani 100 TL alır.

Öte yandan bu bayram günü o ay içerisinde 45 saati aşan çalışma saatleri içinde ise (yani fazla çalışma ise) Yargıtay Kararlarına göre ayrıca fazla çalışma ücreti olan %50 zammı da ayrıca alacaktır (Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulu, 27.05.1958, 1957/15 E.-1958/5 K.).

Yani ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışılan her gün için haftalık 45 saatin üzerindeki bir çalışma ise bir günlük ücretin 2,5 katı ödenir. Örneğin bir günlük ücreti 50 TL brüt olan bir işçi, bayram gününde çalışması halinde çalıştığı gün için 125 TL brüt ücret hak eder.

İçinde çalışılmış olan bayram günü olan ayın maaşının hesaplanması sırasında çalışılanın bayram günü ücreti; normal günlük ücret üstüne (45 saatin aşılıp aşılmadığına bakılarak) ta 1 katı ya da 1,5 katı daha eklenerek hesaplanacaktır.

Hasta, izinli veya sair sebeplerle mazeretli olduğu hallerde dahi aylığı tam olarak ödenen aylık ücretli işçilere de, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışanlara ayrıca çalıştığı her gün için bir günlük ücreti ödenir.

Bayram Tatili Zamlı Ücret Hakkı Zorunludur!

Kanunun size verdiği fazla mesai hakkı ile ve bayram ve genel tatillerde çalışma halinde alınacak ücret ile ilgili haklar sözleşmelerle kısıtlanamaz, mutlak haklardır.

Toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmelerine hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatillerde işçilere tanınan haklara, ücretli izinlere ve yüzde usulü ile çalışan işçilerin İş Kanunuyla tanınan haklarına aykırı hükümler konulamaz.

Bu hususlarda işçilere daha elverişli hak ve menfaatler sağlayan kanun, toplu iş sözleşmesi, iş sözleşmesi veya gelenekten doğan kazanılmış haklar saklıdır.

Yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde işçilerin ulusal bayram ve genel tatil ücretleri işverence işçiye ödenmelidir.

Bayramda sizin rızanız yoksa işveren size fazla mesai de yaptıramaz. Bu takdirde ücret karşılığı olarak tatil yaparsınız.

İş Kanununa göre yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz. Tabii ki ayrıca yıllık ücretli izin süresine rastlayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri ayrıca ödenir. Bünyamin esen memurhaber