İstisnai kadrolara sınavsız olarak atama yapıldığı için öncelikle istisnai kadroların amaç dışı kullanımından bahsetmemiz gerekmektedir. Özellikle kısa aralıklarla bu kadrolara atama yapılıp, daha sonra başka memuriyet kadrolarına naklen atamalar kamu vicdanını yaralayacak seviyelere gelmiştir. Birçok insanın atanmak için sınav beklediği bir ortamda bu kadrolar vasıtasıyla memuriyete başlatılmaları ve daha sonra da başka kadrolara atanmaları vakayı adiyeden olmuştur. Bu uygulamanın kanunun getirmeye çalıştığı mantığın tersine işlediğini ifade etmek durumundayız.

Bu konuyla ilgili olarak Sayıştay Genel Kurulu, denetçilerin bu tespitleri üzerine toplandı ve 'istisnai memuriyetin', sınavsız devlet memuriyetine geçişte basamak olarak kullanıldığı ve Anayasa'nın 'eşitlik' ilkesine aykırı olduğuna karar verdi. Bu karar ve rapor, Sayıştay Yasası gereği 'Önlem alınması' istemiyle Meclis'e bildirilmişti.

Hal böyleyken Devlet Personel Başkanlığı tarafından verilen bir görüşe göre istifa sonrası dönüşlerde de istisnai kadrolara atanacaklara yeni bir ayrıcalık verilmiştir.

İstisnai kadrolara atanmada bekleme sürelerine dikkat edilir mi?

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 97/A ve B bendlerinde memuriyetten çekilenlerin 6 ay, çekilmiş sayılanlar ise 1 yıl geçmeden yeniden Devlet memurluğuna alınamayacakları hükme bağlanmıştır. Ancak DPB vermiş olduğu bir görüşte istisnai memuriyetlere yapılacak atamalarda bu hükme uyulmayacağını belirterek yeni bir ayrıcalık oluşturmuştur.

Bu Başkanlığın vermiş olduğu görüşte şu hususlara yer verilmiştir.

'657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 59 uncu maddesinde belirtilen istisnai memurluklara mezkur Kanunun atanma, sınavlar, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesine ilişkin hükümleriyle bağlı olmaksızın tahsis edilmiş derece aylığı ile 48 inci maddede yazılı genel şartları taşıyanlar arasından memur atanmakta ve ilgililer hakkında 657 sayılı Kanununun atanma, sınavlar, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi dışında kalan bütün hükümleri uygulanmaktadır. Bu itibarla, yukarıda sözü edilen bekleme sürelerinin istisnai memuriyetlere atanmada söz konusu olmadığı, istisnai memuriyetlerden başka kadrolara naklen atamalarda da aynı esasların geçerli olduğu ancak istisnai memuriyet kadrolarında çalışmakta iken çekilen veya çekilmiş sayılanların diğer kadrolara atanmaları halinde ise bekleme sürelerine tabi olduğu mütalaa edilmektedir.'

Bu görüşle birlikte memuriyetten istifa eden birisi tekrar memuriyete dönmek ister ve bekleme sürelerini bertaraf etmek isterse yapması gereken sadece istisnai kadrolara atanmasını sağlamaktır. Bize göre herhangi bir nedenle istifa eden bir memur bekleme süresine tabi olmadan istisnai kadroya atanamaz. Ancak, DPB'nin vermiş olduğu görüşü esas alınmak durumundadır.

İstisnai memuriyetlerle ilgili başka hangi istisnalar vardır?

657 sayılı Kanunda yer alan hükümler çerçevesinde bu konuyla ilgili olarak şunları söyleyebiliriz;

1- İstisnai kadrolardan diğer memuriyet kadrolarına çok kısa zaman sonra atama yapılması mümkündür. (Bu durumun hukuki olmakla birlikte etik olmadığını ifade etmek istiyorum)

2- Bu şekilde yapılan atamalarda adaylık hükümlerinin uygulanmayacağı yönünde hem Danıştay kararları hem de Devlet Personel Başkanlığı görüşleri bulunmaktadır. Ayrıca, naklen atanılacak kadro istisnai kadro da olsa naklen geçişte muvafakat şarttır.

3- Aynı hususlar aday memur olarak görev yapanların istisnai kadrolara atanmasında da geçerlidir. Çünkü, istisnai kadrolara atanma halinde 657 sayılı Kanunun uygulanmayacak hükümleri arasında atanma hükümleri yer almaktadır ve bu atamanın içerisine naklen atama da girmektedir. Dolayısıyla 657 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinde yer alan kısıt uygulanmayacaktır. Ayrıca, istisnai kadroya atanılması halinde adaylık eğitimi de uygulanmayacaktır.

4- İstisnai memuriyet kadrosunda görev yapmakta iken istifa eden bir personelin 657 sayılı Kanununun 97 nci maddesinde belirtilen 6 aylık süreyi doldurmadan istisnai memuriyet kadrolarının dışında Devlet memuriyetine dönmesi de mümkün değildir. Devlet Personel Başkanlığının görüşü de bu yöndedir.

6- İstisnai kadrolarla ilgili kamu vicdanını yaralayan bir durum olduğu dikkate alındığında mutlaka bu konuda yasal düzenleme yapılmalıdır.

7- İstisnai memuriyet kadrolarına atandıktan sonra 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi sözleşmeli personel pozisyonlarına atanma talebinde bulunanların sınava tabi olmaksızın sözleşmeli personel olarak açıktan atanması mümkündür.

8- Lise mezunu bir kişinin 1 inci dereceli özel kalem müdürlüğü kadrosuna istisnai memur olarak atanması bize göre mümkün değildir. Ancak, Devlet Personel Başkanlığı vermiş olduğu bir mütalaada şu ifadelere yer vermiştir; '657 sayılı Kanunun istisnai memurluklara ilişkin 59 uncu maddesi kapsamı içinde Özel Kalem Müdürlüklerine yer verilmiş olup, mezkur Kanunun istisnai memurluklara atanmada aranacak şartlara ilişkin 60 nci maddesinde 'İstisnai Devlet memurluklarına 48 inci maddede yazılı şartları taşıyan kimselerden atanmalar yapılabilir.' hükmü yer almaktadır.

Bu hükümler çerçevesinde, 657 sayılı Kanunun 48 inci maddesinde yazılı genel şartları taşıyan kimselerden özel kalem müdürü kadrosuna atama yapılabileceği mütalaa edilmektedir.'

Doğrusu bu görüşe katılmamız mümkün değildir. Çünkü, 657 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinde hangi öğrenim düzeyinde bulunanların hangi derecedeki kadrolara atanacağına yer verilmiştir ve lise mezunları en fazla 3 üncü dereceli bir kadroya atanabilmektedir. Dolayısıyla 1 inci derecedeki özel kalem müdürlüğü kadrosuna lise mezunu bir kişinin atanması mümkün değildir. Ancak, cari olan ise bu görüş olup, gerisi hikayedir. (Yeni Şafak / Ahmet Ünlü)