Uzun bir bekleyişten sonra yönetici görevlendirme yönetmeliği yayımlandı. Bu yazımda yönetmelikte yapılan bazı teknik hatalar konusunda uyarıda bulunacağım. Bu hatalar düzeltilmez ise dava edilmesi halinde mahkemelerden iptal kararları çıkması kaçınılmaz.

Öncelikle belirtmek isterim ki müdürlerin performanslarını değerlendirmek için yönetmelikle getirilen kriterler son derece güzel! Mevzuat uygulayıcılığı yapan müdürler ile eğitim lideri olan müdürleri ayırabilecek kriterler.

Gelelim yönetmelikteki teknik hatalara;

Yönetmelikteki en önemli hata yukarıda beğendiğimi ifade ettiğim kriterlerin değerlendirilmesine ilişkin puanlama sistemidir.

Ek-1’de yer alan Görev Süreleri Uzatılacak Eğitim Kurumu Müdürleri Değerlendirme Formu incelendiğinde, kriterlerin okulmüdürlerinin tutum ve davranışlarını ölçmeye yönelik olduğu açıktır. Bu kriterlerin sıfır veya 1 puanla değerlendirilmesi istenmektedir. Oysa tutum ölçümlerinin bu şekilde yapılması imkansızdır.

Tutumlar genellikle 5’li Likert türü ölçekler kullanılarak tespit edilirler. Böylelikle davranışın gösterilme sıklığını 5 düzeyde değerlendirmek mümkün olur. Hazırlanan kriterlere baktığımızda, bu tür kriterlerin var-yok (0-1) şeklinde ölçülmesi doğru değildir.

Durumun somutlaşması için bir kriter üzerinde durumu değerlendirelim;

Kriter “Gerektiğinde yetkiyi ve karar vermeyi astlarına devreder ve onların kararını destekler, saygı duyar”

Mevcut sistemde bu tutuma ya sıfır veya bir puan verilebilmektedir. Bu da davranışın ya “her zaman” gösterildiğini ya da “hiçbirzaman” gösterilmediğini ifade eder. Bu durumda nadiren, arasıra veya genellikle yetki devri yapan müdürlerin bu durumunun puanlamaya yansıtılması mümkün değildir. Gerektiğinde orta düzeyde yetki devri yapan bir yöneticiye sıfır verilirse bu davranışı hiç göstermediği anlamı çıkar ki mahkemeye gittiğinde mutlaka kazanır. Bir puan verilirse bu kez de, her zaman yetki devri yapan ile aynı puanları alacağı için puanlama sistemi ayırt edici özelliğini kaybeder.

Ek-1’deki teknik hatalardan bir diğeri ise, her maddenin bir davranışı ölçmesi gerekirken, bazı maddelerin birden fazla davranış içermesidir. Ölçme araçlarında teknik olarak iki davranışın aynı maddede yer alması doğru değildir. Çünkü bu davranışlarından birini yapıp diğerini yapmayan birine not verilmesi mümkün olmaz. Bu durumu yine bir madde üzerinde değerlendirelim.

“Kendini geliştirmeye yönelik, akademik, kültürel ve sosyal etkinliklere katılır.” Kriterini değerlendirilirken akademik, sosyal ve kültürel olmak üzere üç ayrı türde etkinliklere katılma davranışının ya sıfır veya bir puanlı değerlendirilmesi gerekmektedir. Sıfır verilirse hiçbirine katılmadığı, Bir verilirse hepsine katıldığı anlamı çıkar. Akademik etkinliklere hiç katılmayan, sosyal etkinliklere sürekli katılan, kültürel etkinliklere de ara sıra katılan bir yöneticiye nasıl puan verilebilir?

Ya da “Kurumun ulusal ve uluslar arası yarışmalara katılmasını sağlar” maddesinde; ulusal ve uluslar arası yarışmaya katılma gibi iki davranış vardır. Her ikisine katılmayı sağlayan 1 alabilir, katılmayan da sıfır, ancak sadece ulusal yarışmalara katılmayı sağlayıp uluslara arası yarışmalara katılmayı sağlayamayan birçok kurum müdüre nasıl not verilecektir? Ne sıfır verilebilir ne de bir.

Yöneticilerin değerlendirme kriterlerinin ilçe milli eğitim müdürleri, şube müdürleri tarafından doldurulması küçük yerleşim yerlerinde mümkündür ancak yüzlerce okulbulunan büyük ilçelerde ne ilçe müdürlerinin ne de şube müdürlerinin bu kriterleri hakkıyla değerlendirmesi mümkün değildir. Bir de bu yıl yapılan atamalar nedeniyle milli eğitim müdürlüğü yöneticilerinin çoğunun değiştiği ve okulların yerlerini dahi bilmedikleri dikkate alınırsa bu yöneticiler tarafından yapılan değerlendirmenin mahkemelerce iptal edilmesi muhtemeldir.

Öğretmenlerin ders teftişinden el çektirilip sadece kurum yönetimini denetleyen müfettişlere yöneticilerin görev süresinin uzatılmasında hiçbir fonksiyon tanınmaması ise düşündürücüdür. Düşünün ki bir kurumda 5-6 gün idari denetim yapan ve kurum müdürünün performansını ölçen müfettişin o müdürün görevine devam konusunda performansını belirlerken söz hakkı yok.

Bu teknik hataların çözümü kolay. Ne yapılmalı?

1.Ek-1’deki kriterlerin her birine 5 veya 10 luk sistemde not verilir. Elde edilen puan toplamı en sonunda 100’lük sisteme çevrilir. Böylece tutum ölçmeye uygun hale getirilir.

2.Kriterlerde birden fazla davranış içerecek ifadeler iptal edilerek yeniden düzenlenir.

3.Milli eğitim müdürlüğü yöneticileri açısından da okul müdürlerine not verme için en az 6 ay çalışma şartı getirilir.

4.Bu değişiklikler takvimdeki not verme süreci başlamadan önce yapılmalıdır. Yoksa önümüzdeki yıl görevi uzatılmayan yöneticilerin dava açmaları halinde okullarda kaos yaşanabilir.

DAHA İYİ BİR SİSTEM İÇİN

EK 1”deki davranışları ölçmeye yönelik teftiş formları geliştirilir. Maarif müfettişleri idari denetim yaptıklarında bu forma göre müdürleri değerlendirmeleri istenir. Bu değerlendirme, sisteme en az % 25 etki edecek şekilde dahil edilir. Kurumlar üç yılda bir denetleneceği için tüm kurum müdürleri için değerlendirme yapılmış olur. Böylece değerlendirmeler uzaktan ve hayali olmaktan çıkarılır.Gerçek performanslar değerlendirmeye katılır.

Doğan CEYLAN

Yönetim Bilimi Uzmanı/Maarif Müfettişi