MEB bu yılbaşında ilköğretimden liseye geçişte yeni bir sisteme geçti. Sistemin özü aslında oldukça basitti. Değişen ve değişmeyen şeyler vardı ama özü itibarıyla değişen fazla bir şey yoktu. Bir hatırlarsak. Sınav yine çoktan seçmeli sorulardan oluştu, sınav yine sıralama sınavıydı ve en iyi yapan en yüksek puanlı liseye girecekti, sınava 8.sınıflar girebiliyordu. Yine merkezi idi ve sonuçlar merkezde okunuyordu. Bunun yanında değişen şeyler de vardı; en önemlisi sınavlara öğrenciler kendi okullarında kendi sıralarında giriyorlardı, sınavların sonuçları okul ders puanı olarak da işleniyordu. Öğrenciler her ders için farklı saatte sınava giriyor ve sınavlar iki gün sürüyordu.

Bu değişikliklerin olumlu yansımaları olmadı dersek yalan olur. Örneğin ciddi ölçüde kaygıyı azalttı. Öğrenciler sadece işledikleri konulardan sorumlu oldular gibi ama sakıncalı ve yanlış yönü yok mu o da var? Birincisi ölçme ve değerlendirme açısından sakıncalı işler yapılıyor. Puanlama yapılırken yanlışların doğruları götürmemesi büyük bir hatadır ve doğru yapan öğrenciye büyük bir haksızlıktır. İkincisi telafi sınavları bu da büyük bir eşitsizliktir. Örneğin aralık ayında sınava girmeyip telafi sınavına giren adaylar “5” soru avantajlı oldular. Neden mi? Gerçek sınavda 5 soru hatalı olduğu için iptal edildi ama telafi sınavında bu sorular soruldu ve değerlendirme gerçek sınavın aritmetik ortalamasına göre yapıldı. Bu durumda telafi sınavına katılanlar çok büyük avantaj yakaladılar. Diğer sıkıntı okul başarı puanı ile ilgili bu sıkıntı yıllardır sürüyor. Öyle bir sistem uygulanıyor ki şişirme not veren okula adeta teşekkür ediliyor gerçek not veren okul cezalandırılıyor. Başka mı? Sınava okulunda kendi sırasında giren öğrenciye kimlik kontrolü yapılmıyor iyi de gözetmen başka okuldan geldiği için çocuğu tanımıyor bu durumda başkası rahatlıkla o sınavı başkasının yerine yapabilir. Bir de sınav günü iki gün okullar tatil ediliyor iyi de sadece 8.sınıflar sınava girdiğine göre kalan sınıflar 4 gün neden tatil oluyor bu sınavları hafta sonu yapmak daha iyi olmaz mı?
Tabii tüm bu eleştirileri daha bu sınavlar yapılmadan önce sayın bakan ve heyetiyle yapılan bir yemekte paylaşmıştım. Bazı itirazlarımızı dikkate alıp önle aldılar mesela tercih sistemini yeniden yapılandırdılar. Ama sınav ile ilgili sıkıntılar sürüyor. Bunlar düzeltilmelidir. Aksi halde ciddi eşitsizlikler üretmeye devam ediyoruz.
Şimdi lisede de bakan bu sistemin benzerini istiyor. Sayın Bakanım bu sistem ilköğretimde yanlışlarıyla birlikte bir şekilde yürür ama üniversite giriş çok daha ciddi ve fayda boyutu yüksektir. Bu haliyle bu sistemin uygulanması ciddi sorunlar doğuracaktır. İyice tartışıp düşünmeliyiz.
Bu tür sınavlarda evrensel ölçme değerlendirme kurallarını uygulamazsak eşitlik ve adalet duygusunu kaybederiz unutmayalım. Turgay Polat- Akşam