Bugün karşımızda sayıları bir milyona yaklaşan bir öğretmen camiası var. Eğitime ayrılan bütçenin neredeyse yarısından fazlası onlara tahsis ediliyor. Malum, dev bir eğitim sektöründen bahsediyoruz. Kamuoyunda -biraz da bürokratların şişirmesiyle- fedakâr, sabırlı, kutsal birer varlık olduklarına dair yaygın bir kanaat oluşturulmuş. Kabul etmek lazım, kolay icra edilen bir meslek değil. Hele Türkiye gibi kalabalık sınıflarda eğitim öğretim faaliyetlerini yürütmek her babayiğidin harcı değildir. Ancak eğitim meselelerine rakamlar üzerinden değil de nitelik ve derinlik üzerinden bir değerlendirmeye tabi tuttuğunuzda işin rengi değişiyor. Yani mesele fedakârlıkla, kutsallıkla ifade edilebilecek kadar basit bir mesele değil. Bugün eğitimin ciddi bir öğretmen sorunu vardır. Çünkü ülkede bir avuç özgürlükçü eğitimciyi saymazsak kahir ekseriyetinin dünyaya dar bir milliyetçilik penceresinden baktıklarına tanıklık ediyoruz. Varlıklarını resmi ideolojiye borçlu sayan az öğretmen yok memlekette! Fedakâr ve kutsal kabul edilmelerini, öğrencilerine ahlak, erdem, adalet, demokrasi ve özgürlük gibi kavramları kazandırmalarından değil resmi ideolojiyi ne oranda aşılayıp aşılamadıkları belirlemektedir.

Türkiye’de eğitimcilerin büyük bir çoğunluğu dertli! Maaşların yetersiz oluşunu dert ediniyorlar. Kalabalık sınıflarda eğitim yapmanın zorluklarını dert ediniyorlar. Özgürce giyinemediklerinden rahatsızlar. Birçoğu da müdür ya da müdür yardımcısı olamamanın derdini yaşamakta. Kısacası zengin, konforlu, itibarlı ve kaliteli bir yaşam arzuluyorlar. Bunlar anlaşılabilir talepler. Ne var ki eğitimde özgürlüğü dert edinmiyorlar. Tekçi, ideolojik eğitim sisteminin birey üzerinde yol açtığı tahribat onları pek alakadar etmiyor. Okullarda asker gibi nöbet tutan öğrenciler onları rahatsız etmiyor örneğin. Çocukların her sabah okul önlerinde rahat hazırol komutlarıyla hizaya sokulmalarından da rahatsız değiller.

Sınıfa girdiklerinde öğrencilerin aynı anda ayağa kalkmasını disiplin zanneden öğretmenler var.Çünkü disiplinden anladıkları askeri bir düzen... Disiplinin bireyin kendi içinde, kendisi için ilkeleştirdiği ve bundan asla taviz vermediği değerler silsilesi olduğunu bir türlü idrak edemiyorlar. Dahası milliyetçiliğin, Kemalizmin içselleştirilmesi gereken en temel değerlerden birisi olduğuna inanıyorlar. Öğrencilerini Gezi gibi antidemokratik, faşist bir ayaklanmanın içine sokacak kadar dar bir ideolojiye sahip öğretmenler tanıdık. Başörtüsü takarak okula gelen öğrencileri görünce sinir krizi geçiren çok öğretmen var. Bu tür bir öğretmen kimliğinin kökeninde yıllardır darbeci, yasakçı, baskıcı, katı ve dar bir zihniyetin izlerini sürmek icap eder. Çünkü onlar böyle yetiştirildiler. Dar ideolojik bir eğitimin tezgâhından geçirildiler. Büyük bir çoğunluğunun kendilerini Mustafa Kemal’in askerleri olarak görmelerinin bir nedeni de budur.

24 Kasım bir 12 Eylül yapımıdır

Her yıl bugünlerde 24 Kasım Öğretmenler Günü ile ilgili bir gerçeği değinmeden geçmem. Bugün bir kez daha hatırlatacağım. Bilindiği gibi 24 Kasım Öğretmenler Günü bir 12 Eylül yapımıdır.12 Eylül askerî darbesinin yapıldığı dönemde askerî yönetimin başında bulunan Kenan Evren, Atatürk’ün 100. doğum yıl dönümü olan 1981 yılında, 24 Kasım’ın her yıl Öğretmenler Günü olarak kutlanmasını kararlaştırmıştır. 12 Eylül darbecileri bugünü ‘Öğretmenler Günü’ olarak kutlamayı zorunlu hale getirmişlerdir. Bu darbecilerin ülkeyi ne hale soktuklarını buraya yazmaya bile gerek yok. Öğretmenler, bugünün 12 Eylül darbesini yapan Kenan Evren’in bir armağanı olduğu bilsinler kâfi.

Öğretmenlerin özgürleştirilmeleri gerekiyor. Bugün ne eğitimcilerden ne de mensubu oldukları sendikalarından eğitimin temel sorunlarına dönük ciddi bir eleştiri geliyor. Merkeziyetçi, devletçi eğitim sistemini kanıksamış bir eğitim ordusu(!) var karşımızda. Devletçi, tekçi, resmi ideoloji eksenli işlev gören eğitim sisteminin dışında herhangi bir eğitim sisteminin ya da modelinin mümkün olabileceğine hiç ihtimal vermemeleri çok vahim bir durum değil mi? Eğitim bakanlığı ise hala sessizliğini koruyor.Öğretmenlerin özgürlükçü olmadığı, öğrencilerin ise katı disipline, yoğun ideolojik endokrinasyona maruz bırakıldığı bu tekçi eğitimden kimsenin rahatsızlık duyduğu yok gibi. Oysa olmalı. Bakınız yıllar öncesinden İbni Rüsd, eğitimde hür düşünceyi savunarak, serbest iradesi ile hareket eden ve hür davranan nesiller yetiştirilmesi gerektiğini savunur. Ayrıca bir öğretmende bulunması gereken en temel özelliklerinden birisinin birbirinden farklı özelliklere sahip olan öğrencilerini ayrı ayrı dinlemesi ve fikirlerine saygı duyması gerektiğinin altını çizer. Kısacası eğitimcinin evvela demokrat olması gerektiğini ifade eder.

Bugün bir ilim dili inşa edemiyorsak, kültür medeniyet kodlarımıza uygun yeni bir sistem geliştiremiyorsak kısacası bireysel özgürlükleri esas alan bir modelle özgürlükçü, kaliteli bireyler yetiştiremiyorsak, eğitimde yeni icatlar, modeller üretemiyorsak bunun yegâne nedeni merkeziyetçi, tekçi, ideolojik bir eğitim sisteminin en iyi, en sorunsuz, en mükemmel bir eğitim sistemi olduğu yönünde oluşturulan sarsılmaz inanç yüzündendir. Ve elbette bir darbecinin armağan ettiği bugünü kutlamayı meziyet zanneden kör inançlı eğitimcilerin yüzündendir. Bu bakımdan eğitimcilerin ve diğer eğitimci okul idarecilerin mutlaka ama mutlaka özgürlükler alanında yeniden eğitilmesi şart!

Not: Özgürlükçü, eğitim kalitesinin arttırılması yönünde gerçekten fedakârlık yapan, ehl-i vicdan sahibi öğretmenler bu yazının muhatabı değildir.

Ufuk Coşkun - Milat