Bireysel Emeklilik Sistemi'nin faaliyete geçtiği 2003 yılından bu yana katılımcıların büyük kısmının sistemdeki vergi avantajından yararlanmadığını gören ''devlet baba'', 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren duruma el atıyor. 1 Ocak'tan itibaren katılımcılar, vergi indirimi sistemi yerine devlet katkısından yararlanacak.

Yaklaşık 10 yıldır, kamu sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı olarak hayatımızda olan BES, Haziran ayında yasalaşan Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'la, 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren yeni bir boyut kazanacak.

Kanun, birçok konuda sisteme yenilikler getirse de en önemli değişiklik, vergi avantajı başlığı altında olacak.

Şu an kullanılan; BES'te yapılan katkı payı ödemelerinin kanun tarafından belirlenen oranlarda şahısların ödediği gelir vergisinden düşülmesi sistemi 1 Ocak'ta değişecek.

Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) verilerine göre, vergi avantajından faydalananların oranının, sistemde bulunan katılımcıların sadece yüzde 35'i civarında olması, hükümeti bu alanda bir düzenleme yapmaya teşvik etti. Hükümet, katılımcıların sistemde daha uzun süre kalarak birikim yapmaları, vatandaşların düzenli tasarruf yapmalarının daha fazla teşviki ile bu teşvikten herkesin yararlanabilmesi için sisteme ''devlet katkısı'' modelini getirdi.

Devlet katkısı

Buna göre, işveren tarafından ödenenler hariç, katılımcı adına bireysel emeklilik hesabına ödenen katkı paylarının yüzde 25'ine karşılık gelen tutar, devlet katkısı olarak hesaplanacak, Hazine Müsteşarlığı bütçesine konulan ödenekten ilgili hesaba ödenecek. Ancak, bir katılımcı için bir takvim yılında ödenen ve devlet katkısı tutarının hesaplanmasına esas oluşturan katkı paylarının toplamı, hesaplamaya ilişkin dönemin sona erdiği tarihte geçerli brüt asgari ücretin hesaplama dönemine isabet eden toplam tutarını aşamayacak. Yani devletin bir katılımcıya ödeyeceği katkı miktarı, yıllık brüt asgari ücretin yüzde 25'i ile sınırlı olacak.

Devlet katkısı, katkı payı ödemelerinden ayrı olarak takip edilecek ve Müsteşarlıkça belirlenen yatırım araçlarında yatırıma yönlendirilecek.

Katılımcılardan; en az 3 yıl sistemde kalanlar devlet katkısı ve getirilerinin yüzde 15'ini, en az 6 yıl kalanlar yüzde 35'ini, en az 10 yıl kalanlar yüzde 60'ını alabilecek. Bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat veya maluliyet nedeniyle ayrılanlar, devlet katkısı ve getirilerinin tamamına hak kazanacak.

Devlet katkısı ve getirilerinden hak kazanılan tutarlar, sistemden ayrılma veya emeklilik durumunda katılımcıya ödenecek. Hak kazanılmayan tutarlar genel bütçeye gelir kaydedilecek.

Devlet tarafından katılımcıların bireysel emeklilik hesaplarına yatırılacak bu ödeme hiçbir şekilde haczedilemeyecek, rehnedilemeyecek veya iflas masasına dahil edilemeyecek.

Devlet katkı ödemeleri, 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren katılımcıların hesaplarına aylık olarak yatırılmaya başlanacak.

Emeklilik şirketleri, yanıltıcı her türlü hal ve davranıştan kaçınacak

Hazine Müsteşarlığı'nın geçen ay Resmi Gazete'de yayımlanan ve yine 1 Ocak 2013 tarihinde yürürlüğe girecek ''Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmeliği'ne'' göre de emeklilik şirketleri, sisteme girmek isteyenlere, bu kararlarını etkileyebilecek hususlar hakkında bilgi verecek, dürüstlük ilkeleri çerçevesinde, emeklilik sözleşmesinin müzakeresi ve düzenlenmesi sırasında katılımcıya veya varsa sponsor kuruluşa sistemin işleyişine ilişkin teknik konularda yardımcı olacak, tarafların hak ve yükümlülüklerine ilişkin gerekli her türlü bilgiyi sağlayacak ve yanıltıcı her türlü hal ve davranıştan kaçınacak.

Emeklilik sözleşmesi, şirket tarafından reddedilmediği takdirde varsa blokaj süresinin tamamlanmasını müteakip, katkı payı olarak yapılan ilk ödemenin şirket hesaplarına nakden intikal ettiği tarihte yürürlüğe girecek. Teklifin şirket tarafından reddedilmesi halinde, verilen ödeme talimatları iptal ettirilecek ve varsa yapılan tüm ödemeler hiçbir kesinti yapılmadan 5 iş günü içinde ödeyene iade edilecek.

Katılımcı, teklif formunun imzalanmasını veya teklifin onaylanmasını müteakip 60 gün içinde cayma hakkına sahip olacak.

Stopaj kesintisi sadece getiri üzerinden yapılacak

Geçmiş dönemde katılımcının emeklilik koşullarını yerine getirmeden sistemden ayrılması durumunda, ödediği katkı tutarı ve getirileri üzerinden belli oranlarda stopaj kesintileri uygulanmaktaydı. Yeni sistemde stopaj kesintisi birikimlerin toplamı üzerinden değil, sadece getirisi üzerinden yapılacak.

29 Ağustos 2012'den itibaren geçerli olmak üzere stopaj kesintisi, 10 yıldan az süreyle katkı payı ödeyerek ayrılanlar için getiri üzerinden yüzde 15, 10 yıl süreyle katkı payı ödemiş olmakla birlikte emeklilik hakkı kazanmadan ayrılanlar için getiri üzerinden yüzde 10, emeklilik hakkı kazananlar ile sistemden vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlar için de getiri üzerinden yüzde 5 olacak.

Maddenin yürürlük tarihi olan 29 Ağustos 2012 tarihi itibarıyla bir yıl içerisinde vergi dairelerine başvurulması şartıyla son 5 yılda veya 1 Ocak 2007 ile 29 Ağustos 2012 tarihleri arasında sistemden çıkış yapmış olanlara fazla alınan stopaj tutarları da iade edilecek.