Adaylıkla ilgili 6569 sayılı yasanın 24. ve 1739 sayılı yasanın 43. maddesinde yapılan değişikliğe göre, atanan öğretmenler bir yıl performans değerlendirmesine tabi tutulacak. Performans değerlendirmesinden geçerli puanı alanlar yazılı ve yazılı veya sözlü sınava girmeye hak kazanacak. Mükalat, bakanlığa bağlı komisyonca yapılacak. Değişiklik 14 Mart 2014 sonrası atananları kapsayacak.

CHP’li milletvekilleri M. Akif Hamzaçebi, Engin Altay, Muharrem İnce ile birlikte 121 milletvekili düzenlemenin ‘Anayasa’nın 2., 10., 36. ve 90. maddelerine aykırılığı’ olduğunu gerekçesiyle iptal ve yürütmeyi durdurma davası açtı. Davanın gerekçesinde, “sözlü/mülakat sistemi getirilmekte; bu getirilirken de yazılı sınava ilişkin olarak hiçbir kıstasa yer verilmez iken, sözlü/mülakat için ise nesnel olmamanın yanında öğretmenlik mesleğiyle de ilgisi bulunmayan öznel mülakat kriterlerine yer verilmektedir” denildi.
Talebi görüşen Anayasa Mahkemesi (AYM), düzenlemenin iptali için açılan davayı reddetti.

Davanın ‘Esasın incelenmesi’nde sözlü sınavla ilgili şu ifadelere yer verildi:
“Dava konusu kuralda düzenlenen sözlü sınav, bir kişinin davranış ve düşünceleri üstüne bilgi edinmek amacıyla sorulu cevaplı görüşme yapılarak ilgilinin muhakeme gücünü, bir konuyu kavrayıp özetleme ve ifade yeteneğini, genel görünümünü, davranış ve tepkilerinin mesleğe uygunluğunu ve liyakatini, yetenek ve kültürünü, bilimsel ve teknolojik gelişmelere açıklığını puan vermek suretiyle değerlendirme yöntemidir.”

İki üye karşı oy kullandı

AYM’nin bu kararına iki üye karşı oy kullandı. Karşıoy kullanan Osman Paksüt, bunun Anayasa’ya aykırı olduğunu söyleyerek, “Yapılacak sözlü sınavların büyük ölçüde nesnellikten uzak, sübjektif değerlendirmelere ve hatta inanç, düşünce ve etnik köken temelinde ayrımcılığa açık bir nitelikte düzenlendiği anlaşılmaktadır” dedi.

Hukuk devleti ilkesine aykırı

Dava gerekçesinde ‘mülakat’a ilişkin adayın ‘öznel değerlendirme ölçütleri temelinde sözlü sınava tabi tutulacağı’ vurgulanmıştı. İtirazda şu ifadeler yer aldı:
“Kişileri öğretmen adaylığına atadıktan ve bir yıl çalıştırdıktan sonra sözlü sınavında belirlenen kriterlere ilişkin eğitim de verilmeden, hiçbir nesnelliği bulunmayan ve kişilerin hayata bakışlarına, siyasal bağlantılarına, ideolojik tutumlarına, etnik ve dinsel kökenlerine, cinsiyetlerine ve hatta üyesi oldukları sendikalara göre değişebilecek olan öznel değerlendirme ölçütleri temelinde sözlü sınava tabi tutularak aday öğretmen olarak bir yıl çalıştıktan sonra, ‘öğretmen mesleğinin vasıflarını taşımıyorsun’ gibi hukuksal bir işlemle karşı karşıyı bırakılmaları adalet ve hakkaniyet ölçüleriyle bağdaşmadığı ve düzenlemelerde kamu yararı da bulunmadığı için iptali istenen düzenlemeler, Anayasanın 2. maddesindeki hukuk devleti ilkesine bu açıdan da aykırıdır.”