Amir uygun görürse memurun maaşını arttırabilir mi? Bu soru garip gelebilir ama biz cevap olarak amir uygun görürse memura maaş artışı sağlayacak bir unvan verebilir ve maaşını arttırabilir. Hatta aynı unvanda dahi maaş artışı sağlayabilir.

Konuyu detaylarıyla izah edelim

1999 yılına kadar memurun unvan değiştirmesinde inisiyatif amirlerdeydi. Ancak koalisyon hükümetinin sağ ve sol ortaklardan oluşması ister istemez atamalarda denge oluşturmayı gerektirdi ve bu denge arayışı o yıl getirilen görevde yükselme uygulaması gibi hayırlı bir işe vesile oldu. Yönetmeliğe konulan altı aylık geçiş sürecinde yine sınavsız birçok atama oldu. Hatta bu işin mutfağında çalışanlar geçiş sürecinde sınavsız olarak sekreterlerini şube müdürü olarak atadılar ve tarihe geçtiler.

Ancak, sınavsız atama arayışları hiçbir zaman durmamış, kimi zaman sınavsız atanılan kadrolar tahterevalli gibi kullanılmış kimi zaman da genel yönetmeliğe konulan istisnalar kullanılmıştır. İşte bu kadrolara yapılan atamalar amirlerin iki dudağı arasında olup, gerekli memnuniyet sağlandıktan sonra yapılacak sınavsız atama ile maaş artışı gelmektedir.

Bazen aynı unvanda maaş artışı takdire bağlı olabilmektedir

Görevde yükselme kapsamı dışında yapılan atamalarda da takdir hakkı maaş artışı sağlayabilmektedir. Memur kadrosunda görev yapan bir personel VHKİ (Veri Hazırlama Kontrol İşletmeni) kadrosuna atanarak önemli tutarda maaş artışı elde edebilmektedir. Memurla VHKİ kadrosu birbirinin üstü olmadığı için sınava tabi de değildir. Bu iki kadroda bulunanların farklı görevleri yaptığını iddia etmekte mümkün değildir. Bir bakanlıkta bakan veya müsteşar, üniversitede rektör, belediyede başkan veya genel müdürlükte genel müdür çalıştırdığı memuru VHKİ kadrosuna atayabilmekte ve önemli tutarda maaş artışı sağlayabilmektedir.

VHKİ kadrosuna niçin talep var?

Daha önce bu köşede gündeme getirdiğimiz 'Basit bir yöntemle bir milyonun üzerindeki bir memur kesimi nasıl mutlu edilir?' başlıklı yazımızda bir milyonun üzerindeki bir memur kitlesinin ortak bir sorununu gündeme taşımıştık. Bu sorun ise birçok memurun bize sürekli sorduğu ve bizim de klasik olarak mümkün değil diye cevapladığımız 5. dereceden yukarı çıkamayan memurların kadro sorunudur.

Memurların 4. dereceye yükselmesine engel ne bir kanun, ne bir kanun hükmünde kararname veya yönetmelik olmamasına rağmen mevcut uygulamada memurlar 4. ve daha yukarı dereceye yükselememektedirler. O zaman sorun nedir? Sorunun kaynağı Maliye Bakanlığı ve Devlet Personel Başkanlığı bürokrasisidir. Basit bir anlatımla her yıl hazırlanan kadro kararnamesinin hazırlık toplantısında memurların 4 ve daha yukarı derecelere çıkması uygundur diye bir karar alınırsa bir milyonun üzerindeki bir memur kitlesinin kangren olmuş sorunu ortadan kalkacaktır.

Kurumlar bu sorunu VHKİ kadrosu talep ederek aşmaya çalışmaktadır. Uygulamada VHKİ kadrolarının dereceleri 3 üncü dereceye kadar yükselebilmektedir. VHKİ kadrosunda olan bir personel 3 üncü dereceye kadar yükselebilirken memur kadrosunda olan bir personel en fazla 5 inci dereceye kadar yükselebilmektedir. Özel hizmet tazminatı ödemesinin kadro derecesine bağlı olması memurların maaşlarını yükseltmek için VHKİ kadrosuna atanmaya talebi arttırmaktadır. Bu talep ise birçok kurumda amirin takdir hakkıyla yerine geldiği için maaş artışı iki dudak arasında kalmaktadır.

Peki VHKİ kadrosuna atamanın mali boyutu nedir?

Zam ve tazminatlara ilişkin kararnamede, Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni kadrosunda bulunanlara 750 puan İş Güçlüğü Zammı, 250 puan da Temininde Güçlük zammı, 750 puana kadar ek Temininde Güçlük Zammı ve 500 puana kadar İş Riski Zammı ödenebileceği hükme bağlanmıştır. Bu puanların toplamı 2.250 yapmaktadır. Bu puan Kamu Görevlileri Hakem Kurulunca belirlenen yan ödeme puanı ile çarpılmaktadır. Bu miktar ise 0,0234128'dir. 2.250*0,0234128=52,67 lira etmektedir. Bu miktar brüt olup, damga vergisine ek olarak gelir vergisi kesintisi yapılmaktadır.

Ancak, VHKİ kadrosunda görev yapanlara 1250 puan ilave zam ödemesi yapılmasında amirlerin takdir hakkı bulunmaktadır. Eğer amir istemezse bu ödemeyi yapmayabilir. Yani VHKİ kadrosunda olup ta kadro unvanları ile ilgili görevleri fiilen yaptıkları sürece amirlerinin takdir hakkı çerçevesinde ayrıca verilebilmektedir. Yani, yan ödeme kararnamesinde yer alan hüküm verilebilir şeklindeki takdiri bir ifadedir.

Ayrıca, memurun özel hizmet tazminatı en fazla % 49 olabilirken VHKİ kadrosunda olanların % 55'e kadar çıkabilmektedir. Bunun mali getirisi ise 729,5145* % 6 = 43,77087 TL'dir.

Bu çerçevede amirlerin takdir hakkı ile memur kadrosundan VHKİ kadrosuna atanan ve ilave zammı alan bir personelin toplamda 29,27 + 43,77 = 73,04 TL ilave ücreti olacaktır.

Bu sorun nedeniyle memur unvanlı personel ve bunlarla aynı durumda olup da değişik kadroları işgal eden personel yeşil pasaport hakkından da faydalanamıyor. Pasaport Kanunu'na göre üçüncü dereceli kadroya atanamayan personel yeşil pasaport (hususi damgalı pasaport) hakkından faydalanamamaktadır.

Yan ödeme kararnamesine konulacak küçük bir ibare ise mali yükü biraz daha aşağı çekecektir. Bu ibare ise üniversite mezunu olanlardan 1, 2, 3 ve 4'üncü dereceli kadrolara atananlar için % 55 oranından faydalanma imkanı sağlanabilir. Bu düzenleme üniversite mezunu ile lise mezunu arasında bir ayrıma yer vereceği için daha adil olacaktır. Yapılan düzenlemeyle gereksiz unvan değişiklikleri de ortadan kaldırılarak amirlerin çoğu zaman sübjektif uygulamalarının önüne geçilmiş olacaktır.

Daha önceki yıllarda memurların kazanılmış hak aylık derecesi olarak da 4'üncü ve daha yukarı derecelere yükselmesi mümkün değildi. Bu surunu AK Parti Hükümeti'nden önceki koalisyon hükümetleri çözmüş ve büyük bir adaletsizlik ortadan kalkmıştı. Ümit ederiz ki yaşanan adaletsizlik vicdan sahiplerince görülür ve amirlerin takdiri yerine milyonlarca memurun takdiri kazanılınır. (Yeni Şafak / Ahmet Ünlü)