Binlerce yan alanla alan değiştirmiş öğretmen, öğrenciler, veliler ve aileleri umutla Danıştay dan gelecek yan alandan alan değişikliğinin iptal olma kararını bekliyor.

YAN ALANDAN ALAN DEĞİŞİKLİĞİNİN HUKUKİ VE PEDEGOJİK YÖNDEN PROBLEMLİ OLMASININ NEDENLERİ ;

1)Yan alan kullanılarak yapılan bu alan değişikliği Yüksek Öğretim Kurulunun ilgili yönetmeliği ile çelişmektedir. Yükseköğretim Kurumlarında önlisans ve lisans düzeyindeki programlar arasında geçiş, çift anadal, yandal ile kurumlarası kredi transferi yapılması ilişkin yönetmeliği (Resmi Gazete Tarihi: 24.04.2010 Resmi Gazete Sayısı: 27561) incelediğimizde ; İlgili yönetmeliğin 4. Maddesinin o bendine göre YAN ALAN ‘’ Bir diploma programına kayıtlı öğrencinin öngörülen şartları taşıması kaydıyla, aynı yükseköğretim kurumu içinde başka bir diploma programı kapsamında belirli bir konuya yönelik sınırlı sayıda dersi almak suretiyle, diploma yerine geçmeyen bir belge (yandal sertifikası) alabilmelerini sağlayan programı’’ ifade etmektedir. 1739 sayılı Mili Eğitim Temel Kanununda 43.maddesinin 1 fıkrasın da öğretmenlik mesleğinin tanımı şu şekilde yapılmaktadır. “Öğretmenlik, Devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir. Öğretmenler bu görevlerini Türk Milli Eğitiminin amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak ifa etmekle yükümlüdürler. Öğretmenlik mesleğine hazırlık genel kültür, özel alan eğitimi ve pedagojik formasyon ile sağlanır.” Denilmektedir. Bu tanıma göre bir İngilizce öğretmeninin mutlaka ingilizce üzerine özel ihtisas yapmış alan bilgisine, bir matematik öğretmeninin mutlaka matematik üzerine özel bir ihtisas yapmış alan bilgisine sahip olması gerekmektedir. Yüksek Öğretim Kurulunun ilgili yönetmeliğinden de anlaşılacağı gibi YAN ALAN 1739 sayılı Mili Eğitim Temel Kanunun 43.maddesinin 1 fıkrasında geçen Özel Alan kavramını karşılamamaktadır. Yüksek Öğretim Kurulu’nun tanımına göre ‘’ sınırlı sayıda dersi almak suretiyle, diploma yerine geçmeyen bir belge’’ kullanılarak yapılan alan değişikliği birçok öğretmeni üzmüştür. 

2) MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖĞRETMENLERİNİN ATAMA VE YER DEĞİŞTİRME YÖNETMELİĞİ ‘nin Alan değişikliğine bağlı yer değiştirmeler başlıklı maddesindeki; “MADDE 44 – (1) Öğrenimine uygun alanı dışında bir başka alana atanan öğretmenler, mezuniyetleri itibarıyla atanabilecekleri alanlara alanlarının değiştirilmesini isteyebilirler.” bölümü bakanlığımızın bugünkü uygulamasının yanlış olduğunu göstermektedir. Çünkü alanında çalışan öğretmen alan değiştiremez. Aynı şekilde “asıl alanında” görev yapan bir öğretmenin “yan alanına” geçmesinin eğitim sistemimize faydadan çok zararı olacaktır. 
a) MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖĞRETMENLERİNİN ATAMA VE YER DEĞİŞTİRME YÖNETMELİĞİ’ nin Alan değişikliğine bağlı yer değiştirmeler başlıklı maddesindeki;
“MADDE 44 – (1) Öğrenimine uygun alanı dışında bir başka alana atanan öğretmenler, mezuniyetleri itibarıyla atanabilecekleri alanlara alanlarının değiştirilmesini isteyebilirler.” Hükmü olmasına rağmen tam tersi yapılarak, zaten alanında çalışan öğretmen yan alanına atanmıştır. 
b) MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖĞRETMENLERİNİN ATAMA VE YER DEĞİŞTİRME YÖNETMELİĞİ’ nin Alan değişikliğine bağlı yer değiştirmeler başlıklı maddesindeki;
“MADDE 44 – (2) Bu kapsamda yapılacak alan değişikliği işlemleri haziran ayında Bakanlıkça belirlenecek takvim çerçevesinde yapılır.” hükmü olmasına rağmen bu atama farklı bir ayda (Eylül-Ekim) yapılmıştır. Yapılan alan değişikliği bu madde ile çelişmektedir. 
c) MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖĞRETMENLERİNİN ATAMA VE YER DEĞİŞTİRME YÖNETMELİĞİ’ nin Alan değişikliğine bağlı yer değiştirmeler başlıklı maddesindeki;
“MADDE 44 – (4) “Talim ve Terbiye Kurulu kararlarıyla dersi ya da alanı kaldırılan öğretmenler, mezuniyetleri itibarıyla atanabilecekleri alana ya da aylık karşılığı okutacakları dersler bölümünde belirtilen derslerin öğretmenliğine isteklerine bakılmaksızın alan değişikliği yoluyla atanırlar.” Hükmü gereğince alanının ya da dersin kaldırılma şartı aranmaktadır. Ancak, Sınıf öğretmenlerinden İngilizce öğretmenliğine, fen ve teknoloji öğretmenlerinden ilköğretim matematik öğretmenliğine ya da sosyal bilgiler öğretmenlerinden Türkçe öğretmenliğine atananlar alanları kaldırılmadığı halde gerekçesiz şekil de atanmıştır. Ayrıca sınıf öğretmenliği alanı kaldırılmadığı halde gerekçesiz şekilde bu uygulamaya tabi tutulmuştur. 

3)Sınıf öğretmenliği mezunu olup yan alanı İngilizce olması nedeniyle İngilizce öğretmenliği alanına geçen sınıf öğretmenlerinin çoğunluğu Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi 1998-2006 yılları arası üniversitede eğitim gören sınıf öğretmenliği bölümü mezunlarıdır. Bu üniversite yan alanı İngilizce olan sınıf öğretmenlerine verdiği İngilizce dersler sadece 6 (altı) tanedir. Bu dersler ; Yabancı Dil I, Yabancı Dil II, İngilizce dil bilgisi, Türkçe-ingilizce karşılaştırmalı dil, ingilizce-türkçe çeviri, ingilizce-Türkçe metin okuma inceleme. İngilizce öğretmenliği dil öğretimidir. Dil öğretimi konuşma, yazma, dinleme ve okuma elementlerinden oluşur. Yan alanı İngilizce olan sınıf öğretmenleri konuşma, dinleme, yazma ve okuma derslerinden hiç birini almamışlardır. Ortaokul ve liselere İngilizce öğretmeni olarak atanan birisi ileri düzeyde İngilizce konuşma, yazma, okuma ve dinleme yeteneğine sahip olmalıdır. İngilizce yan alan veren diğer bir üniversite de Abant İzzet Baysal Üniversitesidir. Abant İzzet Baysal Üniversitesinin Yan alanı İngilizce olan sınıf öğretmenlerine verdiği dersler 6 (altı) tanedir ; okuma gelişimi, yazma gelişimi, İngilizce öğretmenliğine giriş I, çeviri I, İngilizce öğretmenliğine giriş II, çeviri II. Okuma ve yazma gelişimi dersini orta düzeyin altında İngilizce bilgisine sahip kişiler alırlar. Ortaokul ve liselerde İngilizce öğretmenliği yapabilmek için ileri düzey İngilizce bilgisine sahip olmak gereklidir. Üniversiteler İngilizce öğretmenliği bölümü öğrencileri birinci sınıfta okuma gelişimi, yazma gelişimi, dinleme gelişimi ve okuma gelişimi derslerini alırlar. Daha sonraki sınıflarda bunların ileri düzeyi olan ileri düzey yazma, ileri düzey konuşma, ileri düzey dinleme ve ileri düzey okuma dersleri geçmeden mezun olamazlar. Görüyoruz ki yan alan sertifikası veren üniversitelerin verdikleri dersler arasında bile koordinasyon yoktur. Oysaki dersler arasında koordinasyon olması zorunludur. Yan alan ile yapılan alan değişikliği pedagojik yönden uygun olmadığı gibi, eğitim de fırsat eşitliğine de aykırıdır. Bir okuldaki öğrenciler İngilizce öğretmenin den İngilizce dersi alırken, diğer okuldaki öğrenciler, 6 derslik yan alan sertifikası ile alan değiştirmiş sınıf öğretmenliği mezunu öğretmenden İngilizce dersi almaktadır.
4)Yan alan ile yapılan alan değişikliği aynı zaman da yan alan sertifikası veren üniversitelerin yönergeleriyle çelişmektedir. Örneğin Balıkesir üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi 1998-2006 yılları arasında sınıf öğretmenliği bölümüne kayıt olan tüm öğrencilerine bilgisayar ve İngilizce öğretmenliği yan alan sertifikasını vermiştir. Bu üniversitenin Yan alan yönergesinin 7. Maddesinin 4. Bendinde ‘’ Yandal programını tamamlayan öğrenci, yandal alanında lisans ve önlisans diplomasıyla verilen hak ve yetkilerden yararlanamaz’’ ifadesi geçmektedir. Türkiyedeki tüm yan alan veren üniversitelerin Yan Alan yönergesinde bu ifade geçmektedir. Öğretmenlik mesleği diğer tüm meslek grupları gibi Yüksek Öğretimi Kurumu ve Üniversitelerin verdiği diploma ve yetkiler ile icra edilmektedir. Yan alan sertifikasını veren Üniversiteler yönergeleriyle yan alan sertifikasını hukuki açıdan lisans ve ön lisans diplomasıyla verilen haklardan yararlandırmazken Milli Eğitim Bakanlığı bir gece de çıkarılan 12/09/2012 tarihli ve 5110 sayılı Talim Terbiye Kurulu mütalaası ile bu haklardan yararlandırmıştır. Bu durum hukuken çelişkilidir

Mehmet Orhan Değirmenci