Toplantıda taşeron sistemine dair çok önemli adımlar atıldı ve taşeron sisteminin mevcut durumu ve sorunları ile yapılması gerekenler planlandı.

İşçi ücret ve sosyal haklarının geliştirilmesinin önündeki en büyük engellerden birinin "kamu ihale mevzuatı" olduğu vurgulanarak, mevzuatta yapılacak değişikliklerle işçi haklarının geliştirilmesi hedefleniyor. Bu kapsamda yapılacak düzenlemeler şöyle sıralandı:

Mevcut durumda; kamuya hizmet alımları genellikle bir yılın altındaki sürelerle yapılıyor. Yapılacak değişiklikle; süreklilik arzeden hizmetlerin sözleşmesi en az 3 yıllık dönemi kapsayacak.

Mevcut durumda; işçi ücretinde, her ihalede asgari ücret esas alınıyor. Yapılacak değişiklikten sonra; taşeron işçilerin ücreti, sektördeki ortalama ücretin altında olamayacak.

Mevcut durumda; asgari ücret artışı olursa alt işverene fiyat farkı verilmiyor. Yapılacak değişiklikten sonra ise; toplu iş sözleşmesine taraf olunması halinde alt işverene de fiyat farkı verilecek.

Taşeron sistemi ülkemizde maalesef çok yaygın. Özel sektörde 572 bin, kamuda 661 civarında taşeron işçisi bulunuyor. Yani 1 milyondan fazla taşeron işçisi var ve bu kişiler pek çok haktan mahrum olarak çalışmak zorunda kalıyorlar.

Peki taşeron sisteminde genel olarak sorunlar neler?

Taşeron işçilerinin en büyük problemleri; yıllık ücretli izne hak kazanamama, ücretlerin tam ve zamanında ödenmemesi, kıdem tazminatını alamama, ihalelerin kısa süreli yapılmasıyla çok sık işyeri değiştirmeleri ve sendikal örgütlenme imkanının bulunmaması. Bu sorunların yanısıra taşeron işçilerinin çoğu zaman yasal çalışma sürelerinin çok üzerinde çalıştıklarını ve fazla mesai alamadıklarını, sık sık bağlı oldukları şirket değiştiği için şirket değişimlerinde 1 2 aylık ücretlerini alamadıklarını görüyoruz. Dolayısıyla taşeron sisteminde sorunlar çok büyük.

Taşeron işçilerinin sorunlarının kaynağı alt işveren tanımı. Alt işverenlik tanımlanırken çok uzun ve anlaşılması zor bir tanım kullanılması nedeniyle hangi işlerde taşeron işçisinin kullanılabileceği konusu net değil. Dolayısıyla muvazaalı bir ilişki kurulup kurulmadığı çok uzun denetimler ve mahkeme kararları sonrası ancak anlaşılabiliyor. Muvazaalı alt işveren ilişkisinde sözleşme imzalandığı andan itibaren taşeron işçilerinin asıl işveren işçisi sayılması durumu nedeniyle alt işveren tanımı çok önemli. Planlanan düzenleme ile alt işveren tanımının değiştirilmesi öngörülüyor.

Bu yöndeki öneriler yardımcı işler ve asıl işin bir bölümünde taşeron işçisinin çalıştırılabileceği bir düzenlemenin yapılması yönünde şekilleniyor. Kamu kesiminde ise alt işverenlik için farklı düzenlemenin korunması fakat açık ve anlaşılır hale getirilmesi hedefleniyor.

Alt işveren ilişkisinin muvazaalı kurulması halinde şu anki uygulamaya göre taşeron işçileri sözleşmenin başından itibaren asıl işverenin işçisi sayılıyor. Ancak bu yönde mahkeme kararlarının bile uygulanamadığı görülüyor. Yeni düzenleme ile muvazaalı alt işveren ilişkisinde taşeron işçilerine kendisi ile aynı işi yapan emsal işçinin haklarının tümünün ödenmesi hakkı getiriliyor. Yani taşeron işçisi asıl işverenin kadrosuna geçirilmiyor, ancak asıl işverende aynı işi yapan işçi hangi haklara sahipse taşeron işçisine de aynı hakların verilmesi sağlanıyor.

Taşeron işçilerinin yıllık izin sorununu çözmek için yeni düzenlemede aynı işverene bağlı bir yıl geçirme şartı yerine, taşeron işçisinin aynı işyerinde işe giriş tarihi esas alınarak geçirdiği süre dikkate alınacak. Dolayısıyla işveren değişse de taşeron işçisinin yıllık izin hakkının yanması engellenecek.

Taşeron işçilerinin ücretlerini tam alamama sorununu çözmek adına, asıl işverenler doğrudan ve aylık olarak ücretlerden sorumlu hale getirilecek.

Bu yöndeki düzenleme ile taşeron işçisinin yatmayan ücretini asıl işveren doğrudan banka hesabına yatırmakla yükümlü olacak. Asıl işveren ödediği ücretler için taşerona rücu edebilecek.

Taşerona bağlı çalışan işçiler, bir yıl aynı işverene bağlı çalışamadıkları için kıdem tazminatı hakkından mahrum kalıyor. Bu sorunun çözülmesi için taşeron işçilerinin kıdem tazminatlarının bireysel hesaplarında birikmesi yöntemine geçilecek. Kıdem tazminatı fonunun taşeron işçilerinde uygulanmaya başlanabileceğini pek çok kez bu köşeden ifade etmiştik. Hazırlanan düzenleme ile taşeron işçilerinin kıdem tazminatı hakkının fon şeklinde düzenlenmesi öngörülüyor.

Bakanlık bu büyük sorunların bir an önce çözülmesi için kararlı gözüküyor. Bu çerçevede bahsettiğimiz sorun alanları ve çözüm önerileri gündeme geldi. Bu sorunların çözüleceği ve taşeron işçilerine yeni haklar tanıyan düzenlemenin yeni yılın ilk günlerinde Meclis gündemine gelmesi bekleniyor.(Cem Kılıç/Milliyet)