İşte yaklaşan SBS ve YGS öncesi uzmanlardan görüşler...

Çocuk ve gençlerimiz yarış atına dönmüş durumda. Ülkemizde özellikle lise ve üniversitegiriş sınavları türü büyük sınavlarda eğitim koşulları nedeniyle zorunlu bir yığılma ve yarış söz konusu. Bu durumda rekabet yetenekleri öne çıktığı için hem rekabet ortamından kaçınanlar hem de aşırırekabet içinde olanlar bundan olumsuz etkileniyor.

Eğitim Danışmanı Uzm. Psk. Orhan Gümüşel, " Butür büyük sınavlara özellikle duygusal ve ruhsal olarak hazırlanmak en az bilgi ve teknik hazırlık kadar önem taşımaktadır" diyor. Bu sınavlarda kişilik ya da zeka değerlendirilmesi yapılmıyor ve bugüne kadar öğrenilen bilgiler ve bunları ortaya koymadaki akademik yetenek değerlendirilemiyor.

YOĞUN STRES ÖĞRENMEYİ BLOKE EDİYOR

Yoğun stres beyindeki biyokimyasal ve biyoelektrik iletişimi bozduğu için öğrenmeyi bloke ediyor. Stresin baskısını gidermeye odaklanan beyin, faaliyeti öğrenme için gerekli organizasyonu sağlayamadığı için dikkat ve konsantrasyon becerilerinde gerileme yaşanıyor. Rahat bir ortamda öğrenen beyin ise öğrenmenin bütün boyutlarını yaşayabileceği için detaylı ve kalıcı öğreniyor. Başarı için gerekli, düzenli, organize ve sistematik adımların oluşturduğu süreç doğru gelişmediği takdirde, sınav kaygısını körükleyenve belki de yıllar boyu devam eden bir sürecin ortaya çıkması kaçınılmaz oluyor.

SINAV BAŞARISI HER ŞEY OLARAK GÖSTERİLMEMELİ

Buradaki temel sorunun sınav başarısını her şey olarak görmekten daha çok, sınav başarısının her şey olarak gösterilmesi olduğu belirtiliyor. Bu başarıya atfedilen yüksek anlam kişilik tanımlaması kimlik algılarının dengeli dağılımını negatif etkileyebiliyor. Sınav başarısı kişilik tanımlamasının başat argümanı haline geliyor ve alınacak sonuç kişilik gücünü belirleyen sembol halini alıryor. Bu, " Ne kadar başarılı isen o kadar önemlisin" anlamına geliyor.

Konuya diğer yönden bakınca ise gence, "Başarısızsan saygınlığın yok" mesajı veriliyor. Kısacası yüksek beklentisine uygunsuz sonucu alan genç, kendisini kişilik yitimine uğramış hissediyor ve ego dağılması yaşıyor. Böyle olunca genç; küskün ya da kızgın, yetersizlik duyularının tavan yaptığı, inisiyatif almaktan kaçınan, yeni hedefler organize edemeyen, işlevselliği azalmış biri haline geliyor.

SINAV KAYGISI BAŞARIYI AZALTIR

Sınav kaygısının başarıya olumsuz etkisi bulunuyor. Üstelik bu durum sadece test başarısını etkilemiyor. Duygusal, zihinsel ve davranışsal anlamda hem ayrı ayrı hem de entegratif biçimde başarıyı da negatif etkiliyor.

Kaygı ile beyinde artan stres salgıları beyin biyokimyasında normal işleyişten farklılaşmaya neden oluyor. Beyin öğrenmek için yani algılama, anlama ve kaydetme ile ilgili kullanacağı enerjiyi kaygının dindirilmesine harcıyor. Böyle bir durumda, kişi adaptasyon sorunları, dikkatini toplayamama, konsantrasyon bozulmaları gibi sorunlar yaşıyor ve ardışık bir yaşantı olan öğrenme sağlıklı oluşamıyor.

Sonrasında ise öğrenilen materyalin geri bildirimi anlamına gelen ve öğrenme davranışının son aşaması da denilen "Recall (geri çağırma)" yeti sağlıklı ve organize biçimde öğrenilememiş bilgi geri çağrılırken de organize olamadığı için eksik ya da yanlış tanımlamalarla istenilen biçimde ortaya konulamıyor.

Recall mekanizmasının en çok gerektiği yerin, test edildiğimiz durumlar, sıklıkla da sınavlar olduğu belirtiliyor. Ayrıca kaygının diğer zihinsel belirtileri de oldukça önem taşıyor. Beyin asıl görevi olan vücudun parçalarını ve zihni kontrol ve organize etme ile yönlendirme görevini kaygı ile mücadele etmek için aksatırsa yanlış değerlendirmeler yapabiliyor ve vücudun genel işleyişinde karmaşa hakim olmaya başlıyor.

Bu durumda dürtülerin kontrolü zorlaştığı için yeme ve uyku bozuklukları, öfke kontrolünde sorunlar vetepkiye dayalı savunmalar görülüyor.

HANGİ ÇOCUKLAR OLUMSUZ ETKİLENİR?

* Kendilik değeri algısını başkalarının görüş ve düşüncelerine göre oluşturanlar

* Sosyal onay ve statü ediniminde akademik başarıya fazla anlam yükleyenler

* Kişilik kaynaklarını tanıma, belirleme ve kullanmada beceri azlığı yaşayanlar

* Bağımlı kişilik özellikleri gösterenler

* Hedefe yönelik alternatif stratejileri bulunmayanlar

* Başarı konusunda sürekli yönlendirilen ve bu şekilde kodlananlar

* Rekabet gücü zayıf olmasına karşın rekabet koşulları içinde kalmış kişilikler

*Çok kıyaslanan ve eleştirilen çocuklar ve gençler

ANNE-BABALARIN BU DAVRANIŞLARI GENCE ZARAR VERİYOR

* Anne ve babanın kendi kaygılarını, kendi hayatlarında eksik kalan yönlerini telafi etmek adına çocuğa hedefler koyması

* Yakın arkadaşlarının performansları ile kıyaslama

* Sonuç endeksli geri bildirim yapma

* Değişen performansa göre övgü ya da yerginin dozunu belirleme. (Düşük performansta çok eleştiri de yükselen performansta çok övgü de zararlıdır.)

* Sınavı tüm ailenin merkezine koyma

* İletişimi öncelikle ve çoğunlukla sınav süreci üzerinden yürütme

* Eksiklerini gözetip iyilik yapma adına dahi olsa sık sık bunlarla yüzleştirme

ANNE-BABALARIN YAPMASI GEREKENLER

*Çocuğu başarıya veya başarısızlığa yönlendirebilmek ona model olabilmekten geçer. Ona kendi hedeflerini koyabilmesi için modellik etmek gerekir.

*İyi bir modellik; söylenenle çelişmemekten, sürekli öğüt veren, baskı yapan ve geleceği olumsuz gösteren yaklaşımlardan kaçınmaktan geçer.

*Anne babaların tüm kaygılarından vazgeçip, karşı tarafa tolerans göstermesi gerekir.

* Anne ve baba kendi hayatından hoşnut olursa, çocuk da hoşnut olur ve kendine hedefler koyabilir.

* Başarı için ön şart çocuğa güven duymaktır. Çocuğun gerçekçi hedefler koymasını sağlamasına yardımcı olmak için akademik yöneliminin ve bilişsel yeteneklerinin ne olduğunu bilmek gerekir. Bunu bilmek de çocukla konuşmaktan geçer.

* Çocuğun ve gencin duygusal gelişiminin ne durumda olacağını bileceksiniz. Çünkü bu sınav sadece ders çalışılarak kazanılan bir sınav değildir.

* Sonuca değil sürece önem verildiğini satır aralarında vurgulamak ve pozitif çabayı desteklemek çocuğu olumlu yönde motive eder.

ÇOCUĞUNUZA BU CÜMLELERİ KURMAYIN!

* Bırak artık her şeyi sınava kilitlen!

* Eksiklerin için özel ders ayarlayalım mı?

* Bugün kaç soru çözdün?

* Deneme sonucun belli oldu mu?

* Ne arkadaşı, ne sineması herkes oturmuş ders çalışıyor senin dediğine bak

* Sorumluluğunu yerine getir. Ders çalış!

BUNLAR DOĞRU CÜMLELER

* Gösterdiğin gayretin farkındayım ve beğeniyorum

* Başarılı olmak için gösterdiğin fedakarlığı ve çabayı takdir ediyorum

* Senin için ne yapabilirim?

* Sorumluluklarının senin kontrolünde olması beni rahatlatıyor ve mutlu ediyor.

* En isabetli kararı vereceğine inanıyorum. Danışman gerekirse hazır olacağım.

* Seni dinlemekten mutluluk duyuyorum

habertürk