Garip ama yıllar öncesinde çıkmış ve halen yürürlükte olan mevzuatta ilginç uygulamalara rastlıyoruz. Bu mevzuattan birisi de Emniyet Örgütü Disiplin Tüzüğü'dür. Bu tüzüğün aylık kesimi başlıklı 5'inci maddesinde hangi fiillerin bu cezayı gerektirdiği maddeler halinde sıralanmıştır. Buraya kadar her şey normal. Ancak, bu fiiller arasında yer alan; “Görev içinde veya resmi giysiyle görev dışında sokakta kolkola girmek, ağırbaşlılıkla bağdaşmayacak biçimde davranışlarda bulunmak, yüksek sesle konuşmak veya el şakası yapmak,” fiilinin aylık kesimini gerektirdiğini görünce Allah (c.c.) bütün Emniyet Personeli'ne yardımcı olsun diye dua ettim. İsterseniz garip uygulamalara dayanak teşkil eden Tüzük'ü inceleyelim.

Hangi fiiller aylık kesimini gerektirir?

Emniyet Örgütü Disiplin Tüzüğü'nün 5'inci maddesinde aylık kesimi cezasını gerektiren eylem, işlem, tutum ve davranışlar sayılmıştır. Buna göre ceza almamak tamamen amirin inisiyatifine bağlı. Konu aşağıda izah edilince daha iyi anlaşılacak.
Üç günlüğe kadar aylık kesimini gerektiren fiiller nelerdir?

1 - Yönetmelik hükümlerine aykırı biçimde saç uzatmak, bıyık veya favori bırakmak.
2 - Görev içinde veya resmi giysiyle görev dışında sokakta kolkola girmek, ağırbaşlılıkla bağdaşmayacak biçimde davranışlarda bulunmak, yüksek sesle konuşmak veya el şakası yapmak.
3 - Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Kıyafet Yönetmeliği'ne aykırı biçimde giyinmek, eksik kuşamla göreve çıkmak, görev yeri kol araması ve sicil numarasını takmamak.
4 - Amir ve üstlerinin, görev ve mesleki konulara veya tutum ve davranışlarına ilişkin uyarılarına uymamak veya umursamamak.
5 - Amir ve üstleri tarafından sorulan soruları gereken süre içinde yanıtlamamak.
6 - Görevde kayıtsızlık göstermek, görevi savsaklamak veya geçerli bir özrü olmaksızın belirtilen sürede bitirmemek.
7 - İş sahiplerine veya halka karşı onur kırıcı söz söylemek veya davranışta bulunmak.
8 - Özlük işleriyle ilgili olarak başkalarını aracı koyup iltimas istemek.
9 - İzinsiz veya kurumunca kabul edilir özrü olmaksızın 24 saate kadar görevine gelmemek.
10 - Görev dışında amir veya üstlerine saygısız davranmak.
11 - Nokta görevinde sohbet etmek, nokta önünde oturmak veya başkalarının oturmasına izin vermek, noktada mesleğe yakışmayacak tutum ve davranışlarda bulunmak.
12- Resmi elbise giyenler için; bina veya eklentileri dışında ya da araç içinde görevin gerektirdiği şapka, bere, kep, miğfer veya kaskı giymemek.
13- Görevli bulunduğu sırada görev gereği olmaksızın veya amirin izni olmadan resmi giysiyle kahvehane, kıraathane, lokal, kulüp vb. yerlerde oturmak.
14 - İzinsiz olarak görevli bulunduğu il sınırları dışına çıkmak.
15 - Emrinde çalışanları veya devletin araç ve gereçlerini özel işlerde kullanmak.

4 - 10 günlüğe kadar aylık kesimini gerektiren fiiller nelerdir?

1 - Kendisi ile aynı rütbede çalışanlara, astlarına veya iş arkadaşlarına karşı onur kırıcı söz söylemek veya davranışta bulunmak.
2 - Yazılı kağıt ve belgeleri kastı olmaksızın yitirmek.
3 - Devlet malı araç, gereç, silah, mermi ve donanımını bakımsızlık yüzünden kullanılmaz hale getirmek.
4 - Bu tüzükte cezası gösterilen suçlar dışında önlem almamak veya tedbirli davranmamak yüzünden kendisine teslim edilen devlet malı eşyanın yitmesine neden olmak.
5 - İzinli olduğu günlerde resmi giysiyle, izinli olmadığı günlerde görevli olmaksızın resmi veya sivil giysiyle, Emniyet Örgütü mensuplarının girmesine veya oturup eğlenmesine izin verilen yerler dışındaki kahvehane, lokal, kulüp ve benzeri yerlerde oyun oynamak.
6 - İzinsiz veya kurumunca kabul edilir özrü olmaksızın 24 saatten fazla ve iki güne kadar görevine gelmemek.
7 - Mühür veya beratını kabul edilebilir bir neden olmaksızın yitirmek.

11 - 15 günlüğe kadar aylık kesimini gerektiren fiiller nelerdir?

- İzinsiz veya kurumunca kabul edilir özrü olmaksızın iki günden fazla ve üç güne kadar görevine gelmemek.
Görüleceği üzere, maddede yer alan birçok fiilin son derece muğlak ve yoruma açık olması nedeniyle ceza almamak şans eseri ya da amirin görmezden gelmesiyle olabilir. 1979 yılında yürürlüğe giren bu tüzüğün yeni bir anlayışla ele alınarak düzenlenmesi gerekiyor. Yoksa bu tüzüğe göre ceza almayan personel kalmaz.

Emekli maaşından aylıktan kesme cezası kesilerek alınır mı?

Memurlardan emekli olanların veya görevden ayrılanların haklarında verilen aylıktan kesme cezasının nasıl uygulanacağı ile emekli maaşından kesilip kesilmeyeceği uygulamada sıklıkla karşılaşılan bir durumdur.
Uygulamadaki yanlışlığı Emniyet Teşkilatı yapınca konunun önemi biraz daha artmaktadır. Eski Emniyet mensubu Hanefi AVCI'nın yeni kitabı “Cemaat'in İfalası”nı okurken içerisinde dikkat çeken birçok konu vardı ama benim dikkatimi ise kendisinin emekli olduktan sonra hakkında uygulanan aylıktan kesme cezalarının emekli maaşından kesilerek alındığı ifadeleri çekti.
Emekli maaşlarından aylıktan kesme cezası kesilebilir mi?
Hanefi AVCI'nın hakkında uygulanan aylıktan kesme cezalarının emekli maaşından kesinti yoluyla alınıp alınmayacağını izah etmemiz gerekecek. Elbette özelde bu kişiyi ilgilendiren ancak, genelde ise bütün emekli memurları ilgilendiren bir konunun izahı önem arzetmektedir.

Bu konuda Devlet Personel Başkanlığı vermiş olduğu görüşle son noktayı koymuştur. 12.06.2013 tarihli ve 8709 sayılı görüş yazısında şu ifadelere yer verilmiştir; “Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 'Memurluğun sona ermesi' başlıklı 98'nci maddesinin (ç) bendinde devlet memurlarının istek, yaş haddi, malullük sebeplerinden biri ile emekliye ayrılması halinde memurluğun sona ereceği hükme bağlanmıştır.

Ayrıca, 657 sayılı Kanun'un 125'inci maddesinin (C) bendinde aylıktan kesme cezası 'Memurun, brüt aylığından 1/30 - 1/8 arasında kesinti yapılmasıdır' şeklinde tanımlanmış olup, 132'inci maddesinin ikinci fıkrasında da 'Aylıktan kesme cezası, cezanın veriliş tarihini takip eden aybaşında uygulanır' denilmektedir.
Diğer taraftan, aynı kanunun 19'uncu maddesinde 'Devlet memurlarının, özel kanununda yazılı belirli şartlar içinde, emeklilik hakları vardır' hükmüne, 'Emeklilik hakları' başlıklı 187'nci maddesinde 'Devlet memurlarının emeklilik ve malûllük hallerinde kendilerinin, ölümleri halinde dul ve yetimlerinin sahip bulundukları haklar emeklilik kanunlarıyla düzenlenir' hükmüne yer verilmiştir.

Yukarıda yer alan hükümler çerçevesinde; 657 sayılı Kanun'un 98'inci maddesi hükmü uyarınca emeklilik ile memuriyet statüsü sona ermekte olup, anılan kanunun 125'inci maddesinin (C) bendi hükmü uyarınca memura verilen aylıktan kesme cezasının ilgililerin emekli aylığına uygulanamayacağı, verilen cezanın kişinin özlük dosyasına konulmak suretiyle aynı kanunun 93'üncü maddesi uyarınca yeniden memurluğa atanması halinde takip eden aybaşında cezanın uygulanabileceği mütalaa edilmektedir.”
Görüleceği üzere, DPB görüşüne göre emeklilik ile memuriyet statüsü sona ermekte olduğundan emekli maaşından kesinti yoluyla aylıktan kesme cezasının kesilemeyeceği anlaşılmaktadır. Emniyet Personeli'nin disiplin cezalarının düzenlendiği Emniyet Örgütü Disiplin Tüzüğü'nde bu ceza aylık kesimi olarak adlandırılmaktadır. Aynı şekilde herhangi bir nedenle memuriyetten ayrılanlar hakkında da memuriyet statüsü sona erdiği için bu ceza uygulanamaz. Şayet Emniyet Genel Müdürlüğü emeklilere aylıktan kesme cezasını emekli maaşından keserek uyguluyorsa bu yanlışlığı düzeltmesini öneririz. Ahmet Ünlü Yeni Şafak