Tahsin AKÇA-Ahmet KIVANÇ /HT GAZETE

İş güvenliğine ilişkin yönetmelikle detaylandırılan kurallar daha çok diğer alanlara odaklanmış durumda. İskelelerin ahşaptan olması, ahşap malzemelerin güneş, yağmur ve kardan etkilenerek zamanla mukavemetini kaybetmesikazalara davetiye çıkarıyor. Oysa, Almanya başta olmak üzere çoğu Avrupa ülkesinde olduğu gibi, iskelelerin, işçinin istese de aşağı atlayamayacağı kadar güvenli olması gerektiği belirtiliyor.Türkiye’ye ilişkin son resmi veriler olan Sosyal Güvenlik Kurumu’nun istatistiklerine göre 2013 yılında toplam 1360 ölümlü iş kazası gerçekleşti. 2014 yılı gayriresmi iş kazası istatistiklerine göreyse 1886 ölümlü iş kazası gerçekleştiği görülüyor.

Bu rakamların yaklaşık yüzde 40’ı yüksekte çalışma koşullarında gerçekleşen kazalar. “Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği”nin içerisinde yapı alanları için asgari sağlık ve güvenlik şartları başlığı altında yüksekte çalışmaya ait alınacak tedbirler sıralanmış. Ancak iş güvenliği alanında çalışanlar, burada sıralanan şartların, standart belirleme konusunda yeterli olmadığını, özellikle yüksekte çalışmanın ölümlü iş kazalarında büyük payı olmasının bundan kaynaklandığını belirtiyorlar. Yüksekte çalışmaya yönelik oluşturulacak yasal düzenlemenin yüksekte çalışma planlamasından önlem hiyerarşisine, çalışan yeterliliğinden kullanılacak ekipmanın standardına kadar çok fazla detayı içeriyor olması gerektiği belirtiliyor. Aslında “Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği”nin içerisinde yüksekte çalışmaya ait ifadeler mevcut.

Ancak bunlar kuralların ana hatlarını belirliyor. Örneğin inşaat sektörü için güvenli iskele kurulmsı konusunda tanımlar bulunmakla birlikte, bu iskelelerin hesaplamaları, dayanımları, farklı uygulama alanlarındaki çözüm seçenekleri hakkında detaylar yok. Özellikle inşaat sektöründe iş güvenliği standartları konusunda çalışan Kaya Safety Başkanı Ali Kaya, İngiltere’deki uygulamadan örnek veriyor. Kaya, İngiltere’de kurumların hazırladığı, ‘Technical Guidance’ların doğru uygulamalar olabileceğini söylüyor. Kaya, “Yasa ve yönetmelik bu detayı yazamaz ama devletin görevlendirdiği kurumlar bu konuda çok detaylı teknik kılavuzlar yayınlayarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın da rehber olarak atadığı dokümanlar oluşturup işverenlerin kullanımına sunabilme yetkisine sahip. Risk değerlendirmesi teknikleri, acil durum ve kurtarma planları, patlamadan korunma dokümanları, kişisel koruyucu donanım seçimi, kullanımı ve kontrolü gibi birçok teknik konu, işverenlerin kullanması için uygulama kılavuzları gerektiriyor” diye konuştu.

YÖNETMELİK 'UYGUN MALZEME VE STANDART' DEYİP GEÇİYOR

Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’nde iskelelerle ilgili kurallar şöyle belirleniyor: n İskeleler ve geçici

-İskeleler ve geçici iş ekipmanlarının Türk standartlarına ve uluslararası standartlara uygun olması gerekiyor.

- İskele kendiliğinden hareket etmeyecek, ve çökmeyecek şekilde tasarlanmış, imal edilmiş ve kurulmuş olacak.

- İskele sistemleri güvenli bir şekilde desteklenecek, yatay ve düşey kuvvetlere karşı uygun sabitlenecek.

- İskele platformları hareket etmeyecek şekilde iskele sistemine sabitlenecek. n Korozyona karşı uygun malzeme kullanılacak.

- İskeleler haftada en az bir kez ve sismik sarsıntı, kuvvetli rüzgarlar gibi olumsuz hava şartlarında ehil kişiler tarafından kontrol edilecek.

- İskelenin taşıyacağı azami ağırlıklar, levhalar üzerine yazılarak iskelelerin uygun ve görülebilir yerlerine asılacak.

GÜVENLİK UYGULAMASININ NASIL OLMASI GEREKİR?

- Yüksekte çalışma yönetmeliğinde kullanılacak ekipman, sistemler ve donanımlar net olarak tanımlanmalı.

- Yüksekte güvenli çalışma eğitimleri aldırılmalı, konuyla ilgili uzmanlar yetiştirilmeli ve yüksekte çalışma alanında denetimler sıklaştırılmalı.

- Yüksekte çalışma işkolu gelişmiş ülkelerdeki gibi, örneğin İngiltere’deki gibi başlı başına ele alınıp ayrı bir yönetmelikle yönetilmeli.

- Ölümlü iş kazalarının çoğunlukla yüksekten düşerek yaşandığı düşünülürse mevzuattaki, korkuluk ve iş güvenliği ağlarının yapılması, zemin boşluklarının kapatılması gibi öncelikli önlemler ihmal edilmemeli.

- Yüksekten düşme tehlikesi olan yerlerde çalışma önceden planlanmalı. Öncelikli olarak düşme, engelleme önlemleri alınmalı ve toplu koruyucular önceliğinde düşme durdurma sistemlerine başvurulmalı.

125 KİLOYA DAYANIKLI KORKULUK

Yönetmelikte, yapı işlerinde yüksekte çalışmaya ilişkin kurallar da Ek 4’te düzenleniyor. Yönetmeliğe göre, yüksekte çalışırken betonarme platformdan en az bir metre yükseklikte ve herhangi bir yönden gelebilecek en az 125 kilogramlık yüke dayanıklı ana korkuluk bulunması gerekiyor.