Gıda mühendisleri KPSS 2014-2016 atama döneminde 3000 gıda mühendisi kadrosu açılmasını talep ediyor. Bu meslek mensuplarının istihdam sorunu medyada oldukça cılız bir şekilde yer almasına rağmen sosyal medyada sürekli tartışılan konulardan biri. Son zamanlarda bu sorunu dile getirmemin istendiği pek çok mesaj alıyorum. Keşke yazı yazmak bir şeyleri değiştirme gücünü bu kadar yitirmemiş olsaydı. İstihdam sorununu bu kısa yazıda derinlemesine ele almak mümkün değil. Bu nedenle bana ulaşan mesajlarda dile getirilen talepleri gıda güvenliğinin sağlanması çerçevesinde kısaca ele almak istiyorum.

İSTİHDAM EDİLEN MÜHENDİS 400
İstihdam sorunu sadece gıda mühendisleri için değil bütün meslekler için ciddi bir sorun. Herkesin kamuda istihdam edilmesinin mümkün olmadığı da aşikar. Ancak gıda güvenliği gibi sağlığı doğrudan ilgilendiren bir alandaki çalışmaların kamu kurumları eliyle yürütülmesi ve bu alanda çalışacak çeşitli mesleklere mensup insanların da bu kurumlarda istihdam edilmesi bir gereklilik. Buna rağmen yıllardan beri çok az sayıda gıda mühendisi kamu kurumlarında görev alabilmekte. Gıda ve beslenme halk sağlığını ilgilendiren en önemli konuların başında gelmesine rağmen son on yıl içinde Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'na alınan gıda mühendisi sayısı 400 civarında. Oysa aynı dönemde sadece TARGEL projesi için ziraat ve veterinerlik mesleklerinden 10.000 kişi istihdam edilmişti.

Özel sektörde de durum farklı değil. 2010 yılında 5996 Sayılı Kanunun yürürlüğe girmesi ile gıdalarla ilgili on binlerce iş yerinde sorumlu yönetici olarak çalışan gıda, kimya ve ziraat mühendisleri işten çıkarılmış ve böylece ülkemizdeki gıda işletmelerinin yüzde 80’inin faaliyetleri denetim dışı bırakılmıştı.

Gıda güvenliğinin sağlanması ve böylece toplum sağlığının korunması konusunda önemli görevler üstlenecek gıda mühendislerinin kamu ve özel sektör kurumlarında neden bu kadar az sayıda istihdam edildiklerine bir anlam veremediklerini dile getiriyor meslek mensupları. Ama bu anlaşılması zor bir durum değil belki de. Temel mesele, gıda güvenliğini sağlamaya yönelik kamu politikalarının ne kadar yüzeysel olduğunu fark etmek.

YETERLİ LABORATUAR YOK
Ülkemizde gıda güvenliği konusunda en yetkili kurumlar Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı.

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın zaman zaman uygunsuz üretim yapan firmaları teşhir etmesi gıda kontrol ve denetim hizmetlerinin yeterli olduğu anlamına gelmemekte. Gıda üretim, satış ve okul, yurt, kreş gibi toplu tüketim yapılan yerler olmak üzere kayıtlı 500 bin işletme ülke genelinde yaklaşık 5000 Gıda Kontrolörü ile denetlenmekte ve bu kişilerin de sadece % 25'i gıda mühendislerinden oluşmakta. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bünyesinde gıda denetimi yapacak yeterli sayıda gıda mühendisi olmadığı için mesleki eğitimi gıda ile ilgili olmayan kişilere “hızlandırılmış gıda güvenliği” eğitimi verilerek bu açık kapatılmaya çalışılıyor. Bu yanlış uygulamanın gösterdiği tek doğru şey gıda denetim hizmetlerinde gıda mühendislerine ihtiyaç olduğu. Öyleyse "Yeteri sayıda gıda mühendisi neden alınmıyor?" sorusuna ilgili bakanlıkların bir yanıt vermesi gerekli değil mi?

Sağlık Bakanlığı, başta sular ve tıbbi gıdalar olmak üzere gıda güvenliği ve halk sağlığı ile ilgili birçok sorumluluğu taşımaya devam etmekte. Bu bakanlığın yeniden yapılanması sürecinde gıda mühendisleri mesleği mensupları bakanlık bünyesinden çeşitli kurumlara kaydırılmıştı. Su çok tüketilen bir gıda maddesi olduğu için, sağlığa uygun olması önemli. Kimyasal bileşimi, içinde bulunması olası toksik kimyasallar ve mikrobiyolojik özellikler gibi çeşitli parametreler açısından kontrol edilmeli. Bu konuda ülke genelinde yapılan çalışmalar ve bu çalışmalarda görev yapan gıda mühendisi sayısı ise çok az. Mevcut durumda sular ile ilgili denetim ve kontrol hizmetlerinin Bakanlığa bağlı halk sağlığı laboratuvarlarında hangi meslek mensuplarınca, ne ölçüde doğru ve etkin yapıldığı çok tartışmalıdır.

Gıda güvenliği kamu kurumlarının etkin çalışması ile sağlanabilir ancak. Hem yeteri sayıda personel ve hem de etkin çalışma yapabilmeyi sağlayacak fiziki mekanlar ve çeşitli test ve analizleri yapma yeterliliğine sahip laboratuvarlara sahip olmak bir gerekliliktir. Mevcut durumda bunun sağlıklı bir şekilde yapıldığı söylenemez. 1980'li yıllardan başlayarak günümüze uzanan neoliberal politikalar ile zayıflatılmış ve sistemin çeperlerine itilmiş kamu kurumları ile gıda güvenliğini sağlamak boş bir hayaldir (daha bir kaç ay önceki GDO'lu mama skandalını hatırlayalım). Halk sağlığına yönelik kamusal denetim ve izleme çalışmalarının gevşemesi ile istihdam politikaları arasında bir bağ olduğu ise kuşku götürmez. Dolayısıyla istihdam sorunu kolayca çözüme kavuşacak bir konu değil. Ama yine de gıda mühendislerinin haklı talebini dile getirerek noktalayalım: Gıda Mühendisleri KPSS 2014-2016 atama döneminde 3000 gıda mühendisi kadrosu açılmasını talep ediyor.

***

GIDA MÜHENDİSLERİ NE YAPAR?
- Gıda mühendisleri, gıda maddelerinin üretiminden tüketimine kadar yer alan tüm süreçlerde sağlığa uygun, güvenli ve kaliteli gıda üretilmesi, gıda üretim teknolojilerinin geliştirilmesi, gıda maddelerinin ambalajlanması ve depolanması, üretilen gıdaların kalite kontrollerinin yapılması ve ArGe faaliyetlerinin yürütülmesi konularında görev ve sorumluluk alan kişilerdir.
- Ülkemizdeki gıda mühendisliği bölümlerinden her yıl 3700 civarında mühendis mezun olmakta.
- Gıda mühendisliği bölümlerinde dört yıllık eğitim süresi boyunca görülen temel mühendislik, gıda kimyası, gıda mikrobiyolojisi, gıda üretim teknikleri ve gıda kalite kontrol temelli dersler başka hiçbir mesleki disiplinde bu kadar kapsamlı ele alınmamakta. Mesleğin temel amacı insanların sağlıklı beslenmesini sağlamak. Birgün