Günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma yapan memurlara, bu çalışma karşılığında bazen ücret ödenmekte, bazen de izin kullandırılmaktadır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, memurların haftalık çalışma süresinin genel olarak 40 saat olduğuna ve çalışma saatleri dışında çalıştırılan Devlet memurlarına bu çalışmalardan bazıları karşılığında ücret ödenmesi gerekeceğine, diğer fazla çalışmalar karşılığında ise izin kullandırılacağına hükmetmiştir.

Öte yandan,  fazla çalışma ücreti ödenebilecek haller (657 sayılı Kanunda belirtilen) dışındaki fazla çalışmalar için ücreti ödenebilmesi ise 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Bakanlar Kurulunun yetkisine bırakılmıştır.  Ancak, diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde yaptıkları fazla çalışma karşılığında herhangi bir ad altında ödeme yapılan personele Bakanlar Kurulu Kararı ile fazla çalışma ücreti ödenemeyeceği belirtilmiştir.

Bunların yanı sıra,  bazı özel düzenlemelerde fazla çalışma ücreti olarak adlandırılan ancak fazla çalışmaya yapılmasına bağlı olmadan ödenmesi öngörülen ücretler de söz konusudur. Emniyet Hizmetleri Sınıfı personeli hakkında da benzer bir düzenleme bulunmaktadır.

Fazla çalışma ücreti ödenecek haller 

Günlük çalışma saatleri dışında çalıştırılan Devlet memurlarına;

-Salgın hastalık ve tabii afetler gibi olağanüstü hallerde, bu hallerin devamı süresince yaptırılan fazla çalışmalar karşılığında ücret ödenir.

-Fabrika, atölye, şantiye, işletme gibi yerlerde çalışma saatleri dışında hizmetin gereği olarak işçiler ile birlikte çalıştırılmaları gereken memurlara yaptırılan fazla çalışmalar karşılığında ücret ödenir.

-Fazla çalışma yaptıran kurumların önerisi ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu Kararıyla, bir ayda 50 saatten ve bir yılda 6 aydan fazla olmamak üzere, ilgili personele fazla çalışma ücreti ödenir.

İzin kullandırılması gereken haller

657 sayılı Kanun, fazla çalışma ücreti verilmeksizin personele fazla çalışma yaptırılması halinde, bu çalışmalar karşılığında ilgili personele izin verilmesine hükmetmiştir.

Bu düzenlemeye göre,  Devlet memurlarına günlük çalışma saatleri dışında ücret ödenmeksizin çalışma yaptırılması durumunda, yapılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabı ile izin kullandırılması gerekecektir.

Emniyet Teşkilatı Kanununda fazla çalışma ücreti

3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanununda, kadroları Emniyet Hizmetleri Sınıfında bulunan personele; alıştıkları yere, yaptıkları göreve ya da unvana göre farklı oranlarda fazla çalışma ücreti ödenmesi öngörülmüştür.

3201 sayılı Kanunun ek 21 inci maddesine göre, kadroları Emniyet Hizmetleri Sınıfında bulunanlardan;

-Özel harekat ve istihbarat birimlerinde görev yapanlara % 35,

-Siyasi hizmet, çevik kuvvet birimleri ile köprü ve hassas bölgeleri koruma görevlerinde fiilen çalışanlarla, panzer sürücüsü ve operatörü olarak görev yapanlara % 31,

-Diğer birimlerinde görevli olanlara % 27,

-Çarşı ve mahalle bekçilerine % 13

oranında (en yüksek devlet memuru aylığının oranı) fazla çalışma ücreti ödenmesi hükme bağlanmıştır.

Emniyet mensuplarına ödenen fazla çalışma ücretinin anlamı

Emniyet Teşkilatı Kanununda yer alan fazla çalışma ücreti düzenlemesinde, bu ücretin ödenmesi için fazla çalışma yapma şartına bağlanmamış olup,  Emniyet Hizmetleri Sınıfına dahil kadrolarda bulunanlara çalıştıkları yere, yaptıkları göreve ya da unvana göre farklı oranlarda ödeme yapılmasından söz edilmiştir.

Bu nedenle, fazla çalışıp çalışmadıklarına bakılmaksızın Emniyet Hizmetleri Sınıfı personeline ödenen fazla çalışma ücretinin, 657 sayılı Kanun ve 375 sayılı KHK kapsamında söz edilen ve fiili fazla çalışmaya bağlı olan fazla çalışma ücreti ile benzer yönünün bulunmadığı, Emniyet mensuplarına ödenen fazla çalışma ücretinin, 3201 sayılı Kanunla aylık ücretin bir unsuru haline getirilmiş olduğu görülmöektedir.

Öte yandan, açılan bir davada Danıştay 11 inci Dairesi tarafından verilen 23.06.2009 tarihli ve E:2006/6559,  K:2009/6677 sayılı Kararda da; “… 3201 sayılı kanunun ek-21. maddesi uyarınca ödenen fazla çalışma ücretinin mesai dışında yapılan fazla çalışma karşılığı olarak değil, görevin niteliği, yapılan işin zorluğu ve önemi doğrultusunda emniyet hizmeti sınıfı kadrolarında bulunanlardan görev yapılan birime göre salt bu görevi yerine getirmeleri nedeniyle her ay sabit olarak yapılan bir ödeme olduğu ve 657 sayılı DMK 178. maddesinde düzenlenen ve günlük çalışma saatleri dışında yapılan çalışmaların karşılığı … ödenen … fazla çalışma ücretinden nitelik olarak farklı olduğu anlaşılmaktadır.” denilmek suretiyle, Emniyet mensuplarına ödenen söz konusu ücretin fazla çalışmanın karşılığı olamayacağı değerlendirmesinde bulunulmuştur.

Emniyet mensuplarının fazla çalışmaları nasıl karşılanır?

Yukarıda yer verilen açıklamalardan anlaşılacağı üzere;

-Kurumların gerektiği hallerde personeline fazla çalışma yaptırabilir.

-Fazla çalışma yaptırılan personele ücret ödenir veya izin kullandırılır.

-Ücret ödenmesi veya izin kullandırılması ancak fiilen yapılan fazla çalışmalar karşılığında mümkün olabilir.

-Fiilen çalışmaya bağlı olmadan “fazla çalışma ücreti” adı altında yapılan ödemeler, fazla çalışma ücreti olarak değerlendirilemez.

Bu çerçevede bakıldığında, Emniyet Hizmetleri Sınıfına dahil personele fazla çalışmayla ilişkilendirilmeden yapılan ödemenin, bu personele günlük çalışma saatleri dışında yaptırılacak fazla çalışmanın karşılığı olduğundan söz edilemeyecektir.

Öte yandan, fazla çalışıp çalışmadıklarına bakılmaksızın çalıştıkları yere, yaptıkları göreve ya da unvana göre farklı oranlarda fazla çalışma ücreti ödenmekte olan Emniyet mensuplarına, yapacakları fazla çalışmalar nedeniyle, 375 sayılı KHK kapsamında Bakanlar Kurulu tarafından belirlenmesi durumunda fazla çalışma ücreti ödenmesi mümkün olabileceği gibi, ücret ödenmeyen fazla çalışma süreleri karşılığında da ilgili personele izin kullandırılması gerektiğini düşünmekteyiz. (memrunyeri.com)