01 Temmuz 2012 Tarihinde fiilen uygulanmaya başlayan e-reçete 01 Ocak 2013 itibariyle zorunlu hale geliyor. E-reçete ile ilgili ilk düzenleme 2009 yılında yapılırken, geçtiğimiz Temmuz ayında ise pilot uygulama başlamıştı.

ERTELEME GELEBİLİR

Bilgi işlem sistemindeki teknik sorunlar sebebiyle yılın son günlerine damga vuran sistemde alt yapı çalışmalarındaki aksaklıklar nedeniyle ertelenebilir. Tabipler Birliği'nden gelen fakat resmi olmayan açıklamalarda e-reçete uygulamasının zorunlu hale geleceği tarihin 1 Ocak' dan 15 Ocak'a ertelendiği belirtildi.

SİSTEM NASIL İŞLEYECEK?

Doktor, elektronik ortamda reçeteyi yazacak ve hastaya bir numara verilecek. Hastalar, bu numara ile herhangi bir eczaneden ilaçlarını alabilecek. Eczacı da hastanın verdiği numarayı girdiğinde hangi hastaneden geldiğini, hangi doktorun baktığını ve yazılan ilaçları görecek. Denetim kolaylığı sağlayan sistem ile Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)' da eczaneleri ve doktorları yakından izleme olanağı bulacak.

10 Yıl önce 4,5 milyar TL olan sağlık harcaması, tam 10 kat artarak bu yıl 45 milyar TL'ye ulaştı. Söz konusu harcamalar içinde yolsuzluklar önemli bir yer tutuyor. Sahte reçete, gereksiz tetkik ve muayene gibi işlemlerin devlete faturasının yıllık 3 milyar TL civarında olduğu belirtiliyor. SGK, bu durumun önüne geçebilmek için e-reçete olarak ifade edilen elektronik reçete uygulamasını başlattı.

SGK verilerine göre geçen yıl toplam 306 milyon 461 bin reçete yazıldı. Bu rakam, bu yılın ilk beş ayında ise 148 milyon olarak gerçekleşti. Geçen yıl 306 milyon reçete için 14,8 milyar TL'lik ödeme yapıldı. Bu yılın ilk 5 ayında yapılan reçete ödemesi de 6,5 milyar TL oldu. Geçen yıl reçete başına maliyet 48 TL olarak gerçekleşirken, bu yıl maliyet 44 TL'ye indi.

01 Ocak 2013 Tarihinden itibaren e-reçete düzenlemeyen hekimlerin yazmış oldukları manüel reçeteler eczaneler tarafından kesinlikle karşılanmayacak ve hekimler tarafından hastaya verilen sağlık hizmetlerinin, kuruma fatura edilmesine izin verilmeyecek.

MECBURİYET AZ İSTİSNA ÇOK

Ne zaman tamamlanacağı belli olmayan geçiş sürecinde bazı hekimler e-reçete yazmaktan muaf olacak. Eski sisteme göre matbu reçete yazabilecek hekimler; Sağlık Bakanlığı 1.Basamak Sağlık Tesislerinde, Kit-Belediye-Bakanlık 1. Basamak Sağlık Tesislerinde, Özel 1.Basamak Sağlık Tesislerinde, İşyeri Hekimliklerinde, Kurum Hekimliklerinde ve Üniversite 1. Basamak Sağlık Tesislerinde görev yapanlar olacak.

Her ne kadar pilot uygulama olarak başlasa da, 01.07.2012 tarihinden itibaren hekimler tarafından yazılan reçetelerin, e-reçete olarak yazılması esas olacak. E-reçete, hekimler tarafından SGK'dan alınan SGK Kurumsal Hekim Şifresi ile düzenleniyor. E-reçete düzenlemesi zorunlu olan hekimler SGK'ya ait MEDULA sisteminin, Sağlık Hizmet Sunucusu Bilgi İşlem siteminin ve Aile Hekimliği Bilgi İşlem sisteminin çalışmaması durumunda manüel reçete düzenleyebilecek.

Sosyal Güvenlik Kurumu Kapsamındaki Kişilerin Sosyal Güvenlik Kurumu Kapsamındaki Eczanelerden İlaç Teminine İlişkin Protokol'e 29 Haziran'da yapılan eklemeler uyarınca bazı ilaçları ihtiva eden reçeteler e-reçete altyapısı hazırlanıncaya kadar manüel olarak düzenlenecek:

1) Majistral ilaç ihtiva eden reçeteler,
2) TSK reçeteleri,
3) İşyeri hekimlerinin düzenleyeceği reçeteler,
4) Aile hekimlerinin mobil uygulama çerçevesinde düzenlemiş oldukları reçeteler,
5) Yurt dışı sigortalılarına ait reçeteler.

E-REÇETE İLE HEDEFLENENLER

Denetim kolaylığı ile reçete üzerinden yapılan usulsüzlüklerin önüne geçilmiş olacak. Reçetelerin arşivlenmesinin oluşturduğu iş yükü son bulacak. Artık kontrol ve denetim için milyonlarca evrak arasından o reçetenin aranıp bulunması gibi durumlar söz konusu olmayacak. Kâğıt masrafının önüne geçilecek. İstenen reçete anında denetim ve inceleme yapacak olan ilgili uzman tarafından dijital ortamda görüntülenebilecek.
Eczaneler ve doktorlar yakından izlenecek. Denetimler hızlanacak.

ECZACILAR İÇİN E-REÇETENİN GETİRECEKLERİ

Denetimler gibi kurum tarafından eczacılara yapılacak ödemelerin hızlanması bekleniyor.

Reçeteye yapılan eklemelerin ve reçetede yapılan değişikliklerin web ortamında yapılabilmesi zamandan tasarruf edilmesini sağlayacak. Kağıt reçetelerde yaşanan sıkıntıların başında gelen yanlış ilaç yazımları, hatalı ilaç isimleri, reçeteyi eczacıların okuyamaması gibi sıkıntılar e-reçete ile giderilecek. Eski sistemde hastanın hekime gidip reçete üzerinde gerekli değişiklikleri yaptırması ve imza alması gerekiyordu.

Eczacılar eşdeğer ilaç uygulamasının daha rahat yapılacağını öngörüyorlar. Matbu evrakta gördüğü ilaç isminde ısrar edip eşdeğer ilaç takdim edilmesine itiraz eden hastaların önyargısının, e-reçete sisteminde reçete ile görsel bağ kurmadıkları için daha kolay kırılacağı söyleniyor.

MEDULA'NIN SORUNU NE?

Türk Eczacılar Birliği (TEB) 6. Bölge Samsun Eczacılar Odası Başkanı Eczacı Okan Karacan'ın açıklamaları halihazırdaki durumu özetler gibi: "E-reçete sistemi; doktorlara, eczacılara ve vatandaşlara kolaylık sağlayabilecek güzel ve modern bir uygulama ama MEDULA sisteminden kaynaklanan alt yapı eksikliği nedeniyle
verimli işlemiyor. Sistem 24 Saat hizmet verir hale getirilmeli. Eczacılar büyük sıkıntı çekiyor."

SGK Genel Müdürü Fatih Acar, MEDULA sisteminde yaşanan kesintilerin, 2013 yılında tamamen ortadan kalkacağını söyledi. MEDULA Hastane ve MEDULA Eczane Provizyon Sistemine erişimde yaşanan sıkıntıların giderilmesi için teknik hizmet sağlayan kurumlarla sürekli çalışmaların yapıldığı belirtilirken fiiliyatta hastaneler ve eczaneler büyük sıkıntılar yaşamakta.

Hekimler e-reçete yazmakta sorun yaşıyor, sistemden onay alınamadığı için vakit kayıpları yaşanıyor. Muayenede ilk aşama için giriş yapan hekim sistemdeki teknik aksaklıklar sebebiyle ikinci aşamaya geçemiyor. Ayrıca hekimlerin bir kısmı e-reçete düzenleyecek şifrelerini henüz alamamış. 2012 yılındaki e-reçete kullanma performansındaki sıralama bu durumu özetliyor gibi: Aile Hekimleri, Özel Hastaneler, Devlet Hastaneleri...

SİSTEM HASTAYI ECZACI VE DOKTOR İLE KARŞI KARŞIYA GETİRİYOR

E-reçete uygulaması, ilaç dolaşımının takip edileceği MEDULA sistemindeki alt yapı eksiklikleri sebebiyle 81 ildeki 25 bin eczacıyı hastalarla karşı karşıya getirmekte. Hastaların ilaca rahat ulaşması, hekimlerin, eczacıların ve ilgili kurumların kağıt reçete sistemindeki bürokratik işlemlerden kurtulması amaçlanırken e-reçete yazması zorunlu olan hekimlerin e-reçete düzenlemek için kullandıkları bilgi işlem sistemlerinin çalışmaması durumunda, eski usul reçete yazabileceği de söyleniyor.

Sistem çalışırsa yazarsın çalışmazsa yazmazsın hali vaat edilen kazanımlarla çeliyor. Kendilerine gelen iki tür reçeteyi de karşılayıp SGK' ya fatura etmek zorunda kalan eczacılar ve bilgi işlem sisteminin çalışıp çalışmamasına göre yazacağı reçete türü değişen hekimlerle yaptığımız görüşmelerde her iki meslek gurubu da bu aksaklıkların, aşılması amaçlanan yoğunluk ve karmaşayı daha da artıracağını düşünüyor.

Türk Eczacıları Birliği (TEB) Başkanı Erdoğan Çolak'ın basında yer alan açıklamaları arasında en dikkat çekici olanlarından biri hasta sayısı ile ilgili. Her gün eczaneye giden hasta sayısı Eczacılar Birliği verilerine göre 3 Milyon, SGK verilerine göre ise 1 milyon civarında... Başkan Çolak; MEDULA sisteminin sıklıkla hata vermesi nedeniyle eczacının e-reçeteleri görüntüleyemediğini ve hastanın parasıyla almak istese bile ilacını alamadığını belirtiyor.

E-reçete ile ilgili TheLİRA'ya değerlendirmelerde bulunan Medipol Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Şerif Demirayak, usulsüzlüklerin ve kağıt israfının önlenmesi ile depolama sorunlarının ortadan kaldırılmasının yanı sıra e-reçete girişi yapılan sistemin sadece reçete girişi ile sınırlı olmadığını, hastanın daha önce kullandığı ilaçların ve çeşitli tetkiklerin de bu sistem üzerinden hekim tarafından görüntülenebilir olmasının verilen sağlık hizmetlerinin kalitesini yükselteceğini vurguladı.

Hekimler, muayene ettikleri hastanın e-raporlarını (ilaç raporları), raporlu ve raporsuz ilaçlarını, BT-MR tetkik sonuçlarına ait raporlarını ve reçeteye yazmış oldukları ilaca ait bilgileri kullanılan medeczane.sgk.gov.tr/doktor web uygulaması üzerinden görüntüleyebiliyor.

Prof. Dr. Şerif Demirayak; sağlık ile ilgili web uygulamalarının çeşitlilik gösterdiğini, Avrupa ülkelerinde e-reçete döneminin ülkemize göre oldukça uzun zaman önce başladığını fakat sisteme entegrasyonun Türkiye'ye nazaran kademeli ve yavaş gerçekleştirildiğini belirtti. Dekan Demirayak; Türkiye'nin 2012 yılında e-reçete sisteminde yaptığı atakla bu konuda resmiyette pek çok ülkenin önüne geçtiğini, sistemin teknik altyapı sorunlarının en kısa zamanda düzeltilerek bu durumun fiiliyatta da kendisine bağlanan sonuçları doğuracağını söyledi.