Okurumuz S. E. soruyor: “Bünyamin bey, sıkça sorulan bir sorunun cevabını öğrenmek istiyorum: Kocası ve babası vefat etmiş bir kadın hem kocasından hem de babasından yaşlılık aylığı alabilir mi? İki aylıktan birinin Emekli Sandığı diğerinin Bağ-Kur olması bu durumu etkiler mi? Önceki kanuna yada sonraki kanuna tabi olmak farklılığa neden olur mu? Cevabınız için teşekkür ederim.”

Sayın okurum,

Aylık ve gelirlerin çakışması sosyal güvenlik hukukumuzun önemli başlıklarından biridir. Konu oldukça geniş olsa da sizin sorunuz kapsamında değerlendirme yapalım.

Reform Öncesinde Farklı Şartlar Vardı

Bir kişinin hem anne yada babasından hem de eşinden dolayı maaş alması durumunu sosyal güvenlik reformu öncesi ve sonrasına göre ayrı ayrı değerlendirmek gerekmektedir.

Geçmişte SSK’lı çalışanlara 506 sayılı Kanun, Bağ-Kur’lu çalışanlara 1479 sayılı Kanun ve Emekli sandığına tabi çalışan kamu görevlilerine de 5434 sayılı Kanun uygulanmakta idi. Yine tarımla uğraşan sigortalılara ilgisine göre 2925 ve 2926 sayılı Tarım SSK ve tarım Bağ-Kur kanunları uygulanmaktaydı. Her bir kanuna tabi olan sigortalının aylık ve gelir bağlanma ve kesilme şartları da farklıydı.

Bilindiği üzere sosyal güvenlik reformu sonrasında sosyal güvenlik ile ilgili her türlü düzenleme 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda toplanmıştır. Kanunun 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe girmesi sonrasında tüm statülere tabi sigortalılara gelir ve aylıkları bu kanun hükümlerine göre bağlanmakta ve kesilmektedir.

Başka bir ifade ile sorunuzla ilintili olarak söyleyecek olursak artık bağlanacak maaşların çakışması halinde uygulama yeni Kanun hükümlerine göre düzenlenecektir.

Yeni Kanuna Göre Hem Anadan Hem de Eşten Maaş Bağlanmaz

5510 sayılı Kanuna göre Hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından bağlanacak aylığı bağlanacaktır.

Belirtmek gerekir ki aylık uzun vadeli sigorta kollarından başka bir deyişle emekliliğe sayılan sigortadan sağlanan maaştır. Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile vazife malûllüğü halinde yapılan sürekli ödemeye sosyal güvenlikte “aylık” adını vermekteyiz.

Yine 5510 sayılı Kanuna göre hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm gelirine hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından bağlanacak geliri bağlanır.

Gelir ise, iş kazası veya meslek hastalığı halinde sigortalıya veya sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine, yapılan sürekli ödemeyi ifade eder. Halk arasında bilinen tabiri ile iş kazası yada malullük maaşıdır.

Kanun iki maaştan birini tercih hakkı vermiş, her ikisini de almayı mümkün kılmamıştır. Yeni Kanuna göre alınan gelir ve aylıkların statülerinin farklı olmasına bakılmaz. 01.10.2008 sonrasında bağlanan maaşlara bu hükümler uygulanmaktadır.

5510 Öncesi Bağlanan Maaşlar İçin Statü Önemlidir

Aylıkların 5510 yürürlüğe girmeden önce bağlanmış olması durumunda ise mevcut hukuki statü korunmakta, başka bir deyişle müktesep haklar saklı kalmaktadır. Şöyle ki; reform kanununun yürürlük tarihinden önce mülga 506, 2925, 2926 ve 1479 sayılı Kanunlara göre eşinden ölüm aylığı alan hak sahiplerinin 01.10.2008 sonrasında ana veya babasından ayrıca aylığa hak kazanmaları halinde “sigortalılık statüleri farklı ise” her iki aylık da ödenmeye devam edecektir.

Bu durum iştirakçiliği Kanunun yürürlük tarihinden önce başlayan 5510 4/1-(c) sigortalıları (kamu görevlileri) hariç olmak üzere,  5510 öncesi bir dosyadan gelir veya aylık almakta iken kanun sonrası başka bir dosyadan gelir veya aylık daha bağlanan kişiler için geçerli bir durumdur. Aylık bağlanan statüler farklı ise eski kanun hükümleri uygulanır. Statüler ayni ise 5510 sayılı kanunun gelir ve aylıkların birleşmesi ile ilgili 54 üncü maddesi hükümleri uygulanacaktır.

Başka bir deyişle soruda belirtilen sigortalı, eşi ya da ana/babasından kalan maaşlardan biri kanun öncesinden geliyorsa ve ayni statüye tabi iseler birini tercih etmek durumunda kalacaktır, farklı statüde iseler her ikisini de alabilecektir.

Bünyamin Esen  /memurhaber