Genellikle ülkemizde iş kazası sonucu olay anında yada sürekli iş göremezlik geliri almakta iken vefat eden çocuğundan dolayı ana ve babaya gelir bağlanması konusunda vatandaşlarımızın çoğunun bilgisi bulunmamaktadır.

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası (5510 sayılı) Kanunun 34 üncü maddesinde; hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartıyla ana ve babaya toplam % 25'i oranında; ana ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın yukarıdaki şartlarla toplam % 25'i, oranında aylık bağlanır. Sigortalı tarafından evlât edinilmiş, tanınmış veya soy bağı düzeltilmiş veya babalığı hükme bağlanmış çocukları ile sigortalının ölümünden sonra doğan çocukları, bağlanacak aylıktan yukarıda belirtilen esaslara göre yararlanacağı belirtilmiştir. 22/06/2013 tarihli ve 2013/26 sayılı Genelge' de belirtildiği üzere harcamalar dikkate alınmaksızın, her türlü kazanç ve irat toplamının 16 yaşından büyükler için belirlenen asgari ücretin net tutarının altında olup olmadığının belirleneceği, asgari ücretin net tutarının tespitinde asgari geçim indirimin, asgari ücret tutarına dahil edilmeyeceği, gelir testi işlemi hanedeki kişi başına düşen kazanca göre yapılacağı, kazanç ve iratların tespitinde ana ve babanın gerek aynı çocuktan gerekse diğer çocuklardan aldığı gelir ve aylık miktarlarının dahil edilmeyeceği ifade edilmiştir. Kısaca açıklayacak olursak Ana ve babaya, çocuğundan dolayı “ölüm aylığı” bağlanabilmesi için aşağıdaki koşullar aranacak;

1. Ana ve babanın, her türlü kazanç (ticari, zirai, ücret vb.) ve irattan (kira, faiz vb.) elde etmiş olduğu gelirlerinin, “asgari ücretin net tutarından (803,68 TL)” az olması,

2. Diğer çocuklarından hak kazandıkları gelir ve aylıklar hariç olmak üzere, “Ana ve babaya gelir ve/veya aylık bağlanmamış” olması,

3. Hak sahibi olan eş ve çocuklardan artan hissenin olup olmadığına bakılmaktadır. (65 yaşından büyük ana ve babalar için artan hisse koşulu aranmaz)

a) Öncelikle, 65 yaşından küçük ana ve baba için artan hissenin bulunup bulunmadığına (yani ölen kişinin varsa eş ve çocuklarına bağlanan aylıklar yönüyle bunların hisse toplamına) bakılacak. Artan hisse bulunmaması durumunda, ana-babanın aylık bağlama talebi red olacaktır.

b) 65 yaşından büyük ana ve babalar için artan hisse olup olmadığına bakılmadan aylık bağlanacak.

c)Ana ve babanın, diğer çocuklarından aldıkları gelir/aylıklar hariç olmak üzere, gelir/aylık alıp almadıkları tek tek araştırılacak. Araştırma sonucu, tutarına bakılmaksızın gelir/aylık aldığı anlaşılan ana veya babanın talebi reddedilecek.

Önceki uygulamada, ana ve babanın, her türlü kazanç ve irattan elde ettiği gelirin, “asgari ücretin

net tutarından az olup olmadığının” tespiti için; Öncelikle “muhtaçlık belgesinin” sağlanması yoluna gidiliyordu. Muhtaçlık belgesinin sağlanamaması durumunda, gelir tespit işlemi Sosyal Güvenlik Denetmenlerince yapılıyordu. 2013/26 sayılı genelge ile; 1 Ekim 2008’den sonra ölen sigortalılardan dolayı ölüm aylığı bağlanmasında,

-Muhtaçlık belgesi alınması ile ilgili uygulamaya son verildi.

-Sosyal Güvenlik Denetmenleri aracılığıyla “gelir tespiti” uygulaması devam edecek.

-Anne ve baba gelirinin tespit yöntemi değişti. Gelir tespiti artık harcamaya göre yapılmayacak.

Yeni sistemde, Sosyal Güvenlik Denetmenleri ana/babanın gelirlerinin tespitinde, Sosyal Yardım Bilgi Sisteminden (SOYBİS) yararlanacak ya da SOYBİS sisteminin kullanıldığı kurumlardan bilgi isteyecekler.

Denetmenler, gelir testi yaparken; eskiden harcamaları dikkate alıyordu. Yeni uygulamada almayacaklar. Her türlü kazanç ve irat toplamının 16 yaşından büyükler için belirlenen asgari ücretin net tutarından, düşük olup olmadığına bakacaklar. Sosyal Güvenlik Denetmenlerince her türlü kazanç ve iratların asgari ücretin net tutarının üstünde olduğu tespit edilmesi halinde ise denetmen raporunda belirtilen tarihi takip eden ödeme dönemi itibariyle aylığın kesileceği belirtilmiştir.

(1) Gelir tespitinde, aynı hane içinde yaşayan eş, evli olmayan çocuk, büyük ana ve büyük babadan oluşan aile esas alınır.

(2) Aile bireylerinden birinin veya birkaçının genel sağlık sigortalısı ya da bakmakla yükümlü olunan kişi olması, diğer aile bireylerinin genel sağlık sigortalılığı için yapılacak gelir tespitinde esas alınmalarına engel teşkil etmez.

(3) Yaşları ne olursa olsun aynı hanede yaşayan evli olmayan çocuklar gelir tespitinde aile içinde değerlendirilir.

(4) Öğrenim nedeniyle geçici olarak aynı hanede yaşamayan yirmibeş yaşını doldurmamış evli olmayan çocuklar, öğrenimleri süresince aile içinde değerlendirilir.

(5) Aynı hanede birden fazla aile yaşaması durumunda her bir aile için ayrı gelir tespiti yapılır.

(6) Gelir testine tâbi tutulacak kişi ile aynı hanede yaşamayan ana ve baba için bakmakla yükümlü olunsa dahi ayrı gelir tespiti yapılır.

(7) Kendisine kanunî temsilci atanan kişilerin aynı hanede birlikte yaşadıkları eşi, evli olmayan çocuğu, ana ve babası gelir tespitinde esas alınır. Bu fıkrada belirtilen eş, evli olmayan çocuk, ana ve baba dışında, aynı hanede birlikte yaşasalar dahi kanunî temsilcileri gelir tespitinde değerlendirilmez.

Evde Bakım Ücreti; Herhangi bir nedenle sakatlanan ve tek başına birçok şeyi yapamayan hastalara Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından yakınlarına veya akrabalarına ödenen ücrettir.

2013 yılında evde bakım ücretleri için uygulanacak net asgari ücret tutarı, 01/01/2013- 30/06/2013 dönemi için 699,61 TL, 01/07/2013-31/12/2013 dönemi için 730,28 TL net asgari ücret (asgari geçim indirimi çıkarılmış)

28/12/2011 tarihli ve 28156 sayılı Resmi Gazete' de yayımlanan, Genel Sağlık Sigortası Kapsamında Gelir Tespiti, Tescil ve İzleme Sürecine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "Gelir tespitine esas veriler" başlığı 14 üncü maddesi (4) /c bendinde "Sürekli olarak alınan nakdi sosyal yardımlar"ın kişilerin gelir tespitinde dikkate alınacağı belirtildiğinden, Sosyal Güvenlik Denetmenleri tarafından ana /babanın gelir tespiti için yapılan inceleme ve araştırma sonucu tespit edilen diğer gelirlere “Evde Bakım Ücreti” de ilave edilerek hesaplama yapılmaktadır.(Sgk Rehberi)