GAZETEKAMU / ÖZEL HABER

Su Ürünleri Mühendisleri ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendisleri neden istihdam edilmelidir?

Su Ürünleri Sektörü,dünyada ve ülkemizde her geçen yıl daha da büyük sorunlarla karşı karşıya kalan, beslenme olarak her zaman büyük pay edinen ve FAO Balıkçılık Bürosunun 2012 raporuna göre önümüzdeki 10 yıl içerisinde hayvansal üretim bazında dünyada birinci sıraya yükselmesi beklenen sektördür. Su Ürünleri Sektörü, sürdürülebilir plan ve uygulamalarla hem gıda hem de istihdam ihtiyacını karşılayabilen önemli bir gelir getirici faktördür.Ülkemizde 2012 yılı içerisinde 3 ay üst üste ihracat artış rekortmeni olan, yurtdışına ihraç edilen tek hayvansal gıda olan balığı bir sürü zorluk ve emekle üreten, her yıl tarım alanında en hızlı gelişen sektör olan Su Ürünleri Sektörünün teknik personel istihdamında ne yazık ki Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığımızca yeterli önem gösterilememiştir.

Su Ürünleri Mühendisleri ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendislerinin mesleki hak, yetki ve istihdamlarına yönelik bazı bilgiler aşağıda yer almaktadır. Dünya'nın ve ülkemizin geleceğini ilgilendiren bu önemli konuya duyarsız kalamayacağınıza inanıyoruz.
Su Ürünleri Mühendisliği; ilk olarak 1983 yılında kurulan, bugün yaklaşık 20 fakülte ve 30 yıllık akademik geçmişe sahip, denizel ve iç su kaynaklarımızdan ekolojik ve ekonomik değer sağlamayı amaçlayan meslek dalıdır. Su Ürünleri Fakülteleri'nden mezun olan, sayıları yaklaşık 15000 kişiyi bulan Su Ürünleri Mühendisleri ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendislerinin ne yazık ki bugün denizlerimizde ve iç su kaynaklarımızdaki tasarrufları kısıtlanmıştır. Bunun nedeni ise bugüne kadar gerekli önem verilmeyen Balıkçılık ve Su Ürünleri Politikalarıdır. İlgili kanunda (1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu) bile Su Ürünleri ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendislerine kendi alanlarında yetkili kılınmamıştır.

Su Ürünleri ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliğine Atama Yapılmıyor!

Kamuda toplam çalışan Su Ürünleri Mühendisi sayısı 800 - 850 kişidir. Kamu kurumlarına yapılan mühendis atamalarında ise 3 tarafı denizlerle çevrili ve iç su kaynakları yaygın olan ülkemizde her atama sürecinde 20 ve 30’lu sayılarda mühendis ataması yapılmaktadır. Bu rakam diğer meslek örgütleri ile karşılaştırılmayacak kadar düşük bir sayıdır ve arttırılmalıdır.

Türkiye zengin kaynaklarına ve coğrafik konumuna göre su ürünleri üretiminde istenilen yerde değildir (Avrupa'da 5. Dünya'da ise 32. sıradadır). Bu konuda öğrenim gören Su Ürünleri Mühendisleri ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendislerinin ilgili kamu kurumlarında istihdam ettirilmemesi ülkemizin bugünkü konumunu olumsuz yönde etkilemektedir. Tarım alanları kadar su ürünleri istihsal alanı olan (25 milyon hektar) ülkemizde; Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bünyesindeki Su Ürünleri Mühendisi ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendisi sayısı yetersiz kalmaktadır. İlgili Genel Müdürlüklere yeterli sayıda Su Ürünleri Mühendisi ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendisi istihdamı yapılmamıştır.

GTHB’de Sadece 878 Su Ürünleri Mühendisi Çalışıyor!

2014 yılı itibariyle Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nda meslek dağılımlarına göre çalışan personel sayısı: Ziraat Mühendisi: 15488, Veteriner Hekim: 7789, Gıda Mühendisi: 1527, Su Ürünleri Mühendisi: 878 kişidir. Bu kadar ekonomik değeri olmasına rağmen yıllardır dışlanan bu mesleğe gereken önemin verilmemesinin ülkemizin sucul kaynaklarına, balık populasyonu ve ekolojik dengelere verdiği zararı önlemenin zaruri çözümü mühendislerin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nda istihdamının sağlanarak kontrol ve denetim mekanizmalarının aktif olarak kullanılmasıyla yasa dışı uygulamalara ve sucul kaynakların denetimsizce kullanılmasına son verilmesidir. Devletimizin sürdürülebilir balıkçılık ve su ürünleri politikasının temellerini atmak konusunda daha fazla geç kalması görev aşkıyla bekleyen biz mühendisleri üzmektedir.

Mesleğimizle ilgili başka sorunlara kısaca değinecek olursak;

1)2011 yılında Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bünyesinde kurulan Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü, kurulumundan itibaren yaklaşık üç yıl geçmesine rağmen yapılanmasını tamamlayamamış, ilgilendiği alanda öğrenim görmüş olan Su Ürünleri ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendislerini istihdam etmemiştir.Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü’nün görev tanımında olması gereken ancak diğer Genel Müdürlüklere verilmiş birçok yetki, düzenlemeler Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü görev tanımına alınmalıdır.

2)Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü'nde su ürünleriyle ilgili alanlarda Su Ürünleri Mühendisi ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendisi istihdam edilmemektedir.Türkiye kıyı uzunluğunun (8333 km) Avrupa ülkelerinden denize kıyısı olan 22 ülkenin kıyı uzunluğuna (66000 km) oranı yaklaşık %13'tür fakat bu kıyıların kullanımı ve denetimi noktasında aktif balıkçı teknelerinin kıyıya çıkış noktalarında biz Su Ürünleri Mühendislerinin yetersiz istihdamından kaynaklı izleme ve denetim eksikliğinden dolayı aşırı avlanma yapılmakta, türlerin yasal avcılık boyu sınırlarına uyulmamakta ve bu nedenle de balıkların soyları giderek tükenmektedir. Son 50 yılda 100’den fazla balık türü yok olmuş ve balıkçı teknelerinin teknolojiyle beraber gelişen sonar sistemlerininde etkisiyle mevcut türler de hızla yok olmaya devam etmektedir.

3)Taze ve sağlıklı balık için su ürünleri hal ve mezat alanlarında denetimlerin artırılması, bu denetimlerin belediyeye bağlı zabıtalardan alınıp yetkili olarak Su Ürünleri Mühendisleri görevlendirilmelidir. 19.06.2002 tarih ve 24790 sayılı Resmî Gazete‘de yayımlanan Su Ürünleri Toptan Ve Perakende Satış Yerleri Yönetmeliği ile Su Ürünleri Mühendisleri dışındaki diğer meslek gruplarına verilen yetkilerle, Su Ürünleri Mühendisleri, yetiştirdikleri balıkları kontrol edemez duruma getirilmişlerdir. Su Ürünleri Mühendislerinin bu alanda da yetkileri verilerek mağduriyetleri giderilmelidir.

4)Su ürünleri çiftliklerinin ekolojik ve faaliyetsel olarak belli dönemlerde denetlenmesi, çiftliklerin çevresel etkilerinin azaltılarak kontrol altına alınması, önemli türlerin korunmasına dair çalışmalar, olta balıkçılığının denetlenmesi, açık deniz balıkçılığının geliştirilmesi ve avcılık sektörünün gelişmesi için etkin görüş alımı, girişimci köylüye bilimsel teknik destek sunma projeleri, ihracat yönetiminde kalitenin korunması, iç piyasada kalite artırımı, çevresel kaynakların ve su kaynaklarının korunmasında alternatif çözümler gibi birçok konuda Su Ürünleri Mühendislerinin istihdamı gereklidir.

5)Su Ürünleri Mühendisleri su ürünleri yetiştiriciliği ve hastalıkları konusunda tek yetkin meslek grubu olmasına rağmen, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı`nca çıkarılan ‘‘5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı Gıda ve Yem Kanunu‘‘ ve yönetmeliklerinde yetkilendirilmemişlerdir. Bu durumun yarattığı mağduriyet giderilmeli kanun ve yönetmeliklerde Su Ürünleri Mühendisleri uzmanlık alanı olan konularda yetkilendirilmelidir.

6)31 Ocak 2012 tarih ve 28190 sayılı Resmî Gazete yayımlanan Su Hayvanlarının Sağlık Koşulları İle Hastalıklarına Karşı Korunma Ve Mücadele Yönetmeliğinde geçen "su hayvanları" diye bir terminoloji bulunmamakta olup bu kavram kabul edilemez.

7)Deniz ve iç su ekolojisi kapsamında; alınması planlanan koruma önlemlerinde Su Ürünleri ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendisleri yerine diğer (Ziraat, Veterinerlik, Çevre, Kimya, Biyoloji) meslek gruplarının ilgili kamu kurumlarında görevlendirilmesi ve yetkilendirilmesinin sektöre negatif etkisi yansımaktadır. 2014 yılı içerisinde Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü'nce yapılan denetimlerin (Su ürünleri üretimi, dağıtımı, avcılığı ve işlenmesi alanlarında) diğer meslek gruplarına (Ziraat, Veterinerlik, Gıda, Kimya, Biyoloji Bölümleri) yaptırılıyor olması Su Ürünleri ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendislerinin istihdamında mağduriyet yaratmakla kalmayıp sağlıklı denetim de yapılamıyor. Kaçak ve yasadışı avcılıkla elde edilen su ürünlerindeki artış ülkemiz sucul kaynaklarının bilinçsizce ve hor kullanılmasının yanı sıra üretimi yapılan su ürünleri avcılığının 2,5 katı kadar vergi kaçakçılığına neden olmaktadır.

8)Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın 28000'den fazla ortağı bulunan 523 Su Ürünleri Kooperatifine ve Su Ürünleri üretiminin yoğun olduğu bölgelere yönelik TARGEL (Tarımsal Yayımı Geliştirme) Projesi gibi projelerle devlet destekli Su Ürünleri Mühendisi ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendisi istihdamı yaratması sektörün gelişimi için gereklidir ki görüş alındığında buna benzer birçok proje hayata geçirilmek için hazır beklemektedir.Su Ürünleri Kooperatiflerinde, doğru kayıt sistemini geliştirme adına, sözleşmeli Tarım Danışmanı olarak Su Ürünleri Mühendisleri görevlendirilmelidir.

9)Ülkemizde halen sucul kaynaklarımızın miktarı tam olarak tespit edilememiştir. Kaynak tespitiyle ilgili yapılacak çalışmaların yetkin ve alanında öğrenim gören Su Ürünleri ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendisleri tarafından yapılması gerekmektedir.Denizlerimizdeki balık stoklarının tahmin edilmesi, avlanabilecek balık miktarının belirlenmesi için yapılacak çalışmalarda Su Ürünleri Mühendislerinin istihdam edilmesi zorunlu hale getirilmelidir.Ülkemizde her yıl azalan tür çeşitliliği, tükenen su ürünleri stokları ve kirletilen sucul kaynaklarımız en çok biz mühendisleri üzmektedir. Su ürünleri sektörüyle ilgili alanlar için Su Ürünleri Mühendisleri ve Balıkçılık Teknolojisi Mühendislerinin acilen 1380 ve 5996 sayılı kanunlarda ve ilgili yönetmeliklerde yapılacak değişikliklerle ilgili alanlarda yetkili kılınmaları ulusal ve uluslararası çıkarlarımızda (AB uyum süreci,13. fasıl olan Balıkçılık Faslı) ülkemiz lehine sonuçlanacaktır. Meslek aşkımız ve taleplerimiz satırlara sığmayacak kadar fazla olup hükümetimizden gerçek ve kararlı adımlar beklemekteyiz.

Saygılarımızla

Su Ürünleri Mühendisleri Platformu