CEVAP: İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu uyarınca iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve yardımcı sağlık personeli çalıştırma zorunluluğu işyerindeki çalışan sayısı ve tehlike sınıfına göre farklılık gösteriyor. Yani tüm işyerleri aynı anda iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve yardımcı sağlık personeli istihdam etmeye başlamıyor. Bazı işyerleri için bu yükümlülük başladı, bazıları için 1 Ocak’ta başlayacak.

Kanuna göre;

-  50 ve üzeri çalışanı olan işyerlerinin tamamı 30 Aralık 2012’den itibaren iş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinden (uzman, hekim) hizmet almak zorunda,

-  50’den az çalışanı bulunan çok tehlikeli ve tehlikeli işyerleri 1 Ocak 2014’ten itibaren bu yükümlülüğü yerine getirmeye başlayacak,

-  50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli işyerleri ile kamu kurum ve kuruluşları ise 1 Temmuz 2016’dan itibaren iş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinden hizmet almaya başlayacak.

CEVAP: İşyerleri NACE kodları çerçevesinde tehlike sınıflarına ayrılmış durumda. Bu kodlar 6 haneden oluşuyor. Çalışma Bakanlığı kodların karşısına 3 tehlike sınıfı atayarak işyerlerini sınıflandırdı. “Çok tehlikeli”, “tehlikeli” ve “az tehlikeli” olarak belirlenen tehlike sınıfları, uzman ve hekimlerden hangi tarihten itibaren hizmet alınması gerektiğini belirlediği gibi, bu uzman ve hekimlerin işyerlerine hizmet vereceği süreleri de belirlemekte.

İşverenler kendi işyerlerinin hangi tehlike sınıfına girdiğini öğrenmek için işyeri sigorta sicil numaralarına bakmak durumundalar. İşyeri sigorta sicil numarasının 2-3-4-5-6 ve 7. hanelerinde bulunan rakamlar işyerinin NACE kodunu ifade ediyor. Yani 23 rakamlı sigorta sicil numarasındaki ilk rakamdan sonraki 6 hane NACE kodunu verir. Bu kodun karşılığındaki tehlike sınıfı uzman ve hekim çalıştırma tarihi ve süresi belirleniyor. 

CEVAP: İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu uyarınca belirlenen idari para cezaları son derece yüksek. Örneğin, iş güvenliği uzmanı çalıştırmamanın cezası 5 bin 390 TL. Bunun yanında tespit gerçekleştirildikten sonra çalıştırılmayan her ay için yeni bir 5 bin 390 TL ceza uygulanacak. Yani işverenlerin “iş güvenliği uzmanı çalıştırmayayım, denetim geldiğinde cezasını öderim” düşüncesini engellemek adına tekrar eden idari para cezası tanımlanmış durumda. Ayrıca işyeri hekimi çalıştırmamanın da cezası 5.390 TL. Yardımcı sağlık personeli çalıştırmamanın cezası ise 2.695 TL olarak belirlenmiş durumda. Yani işveren iş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinden hizmet almamış olmak dolayısıyla ilk tespitte 13.500 TL idari para cezası ödeyebilir. 

-  Haziran 2013 verilerine göre Türkiye’deki 1 milyon 586 bin işyerinin 1 milyon 554 bini 50’nin altında işçi istihdam ediyor. Bu işyerlerinde toplam 7 milyon 595 bin işçi çalışıyor.

-  1.5 milyon içinde iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve yardımcı sağlık personeli istihdamı 1 Temmuz 2016’da başlayacak 50’den az çalışanı bulunan “az tehlikeli” işyerleri de var. Buradaki rakamın 500 binleri bulduğu tahmin ediliyor.

-  Dolayısıyla yaklaşık 1 milyon işyerinin 1 Ocak’ta yeni yasa kapsamına gireceğini söyleyebiliriz. 

Risk değerlendirmesi tüm işyerlerinin 30 Aralık 2012 tarihinden itibaren yerine getirmesi gereken bir yükümlülük. Risk değerlendirmesinin yapılmaması halinde 3.234 TL idari para cezası söz konusu. Risk değerlendirmesi yapılmamış her ay için de 4.851 TL idari para cezası var.

İş güvenliği uzmanının göreve başlamadığı işyerlerinde risk değerlendirmesi işveren veya vekili, çalışan temsilcisi, destek elemanı, işyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar tarafından oluşturulacak ekip tarafından yapılacak. 

İş güvenliği uzmanı ve hekim göreve başlamadan işyerinin yerine getirmesi gereken bir diğer yükümlülük ise iş sağlığı ve güvenliği tespit ve öneri defterinin onaylatılarak hazır hale getirilmesi. Bu defter noterler vasıtasıyla veya işyerinin bağlı olduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerinde her sayfası damgalanarak hazır hale getiriliyor. (milliyet)