Kamuoyu ile paylaşılan 10. Kalkınma Planı‘nda 13,5 milyon çalışanı çok yakından ilgilendiren birdüzeltme kararı da yer aldı.
Halihazırda gayet tuhaf bir sistem var; maaşınız belli bir düzeyin altındaysa çalışma süreniz uzadıkça daha az emekli maaşı almaya hak kazanıyorsunuz!.. Daha çok iş daha az para!..
Neyse ki bu işe el atıldı. Yeni sistem daha uzunsüre çalışanın daha fazla maaş almasını sağlayacak hususlar içermekte. İçinde bulunduğumuz sıkıntılı günlerde ruha rahatlık verenbir müjde.
Mevcut nasıl işliyor?
Halihazırda, çalışanların emekli aylıkları, aylık bağlama oranı ile ortalama kazancın çarpımı yoluylabelirleniyor.
31 Aralık 1999 öncesi dönemde çalışma süresine göre yüzde 70-76 olan aylık bağlama oranı, 1 Ocak 2000-30 Eylül 2008 arası dönemde yüzde 65’e düşürülürken, bu tarihten sonra ise oran yüzde 50’ye çekiliyor. 2008 yılından sonra uygulanan aylık bağlama oranı daha düşük olduğu için, bu tarihten sonra çalışılan her yıl gelecekte alınacak emekli aylığında azaltıcı etki yaratıyor.
Bu kapsamda, 2 bin 700 liranın altında brüt kazanç elde eden sigortalı çalışanların ileride alacağı emekli maaşı, çalıştığı her yıl başına düşüyor. Öyle ki, asgari ücretle çalışanların gelecekte alacakları emekli maaşlarındaki düşüş her yıl için 22-23 lira olurken, asgari ücretin üzerinde kazancı olanların emekli maaşlarındaki erime daha da büyük rakamlara ulaşıyor.
Ve yeni düzenleme
10. Plan’daki ifade şöyle: “Aktif-pasif oranını ve aktüeryal dengeyi iyileştirmek amacıyla emekli aylığı hesaplamalarında kullanılan parametreler, kişilerin çalışma hayatında daha uzun süre kalmasını teşvik edecek şekilde düzenlenecektir.”
Bu ifadeden Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda yapılacak çeşitli değişikliklerle, Ekim 2008’den bu yana çalışanların maddi kaybına neden olan aylık bağlama oranının yeniden belirleneceği anlaşılıyor.
Bu durum, 15,8 milyon çalışanın yüzde 85’ini oluşturan 2 bin 700 liranın altında brüt kazanç elde eden 13,5 milyon kişinin zarar görmesini engelleyeceği gibi devletin kayıt dışı ile mücadelesinde önemlikazanımlar elde etmesini sağlayacak.
Öyle ki, mevcut sistemde birçok çalışan, emekli aylığı olumsuz etkilenmesin diye sigortalılık süresi veprim gününü tamamlayınca kıdem tazminatını alarak işinden ayrılırken, bir süre sonra kayıt dışı çalışmaya başlayıp emeklilik yaşını tamamlamayı bekliyor. Bu durumda da, kaybeden aslında vergi ve çeşitli gelirleri düşen devletimiz oluyor.
Çalışan unutulmadı
Yüksek refah seviyesine ulaşılmasında, yenilikçi üretim, istikrarlı yüksek büyümenin sağlanmasında ve yaşanabilir mekan ve sürdürülebilir çevre oluşturulmasında yol haritası niteliğindeki konulara değinilen 10. Kalkınma Planı’nda, geçmişte yapılan düzenlemelerdeki uyumsuzluklardan ötürü zarar gören çalışan vatandaşlarımız da unutulmuyor. Bu kapsamda, yapılacak değişikler ile çalışanların emekli olduklarında karşılaşacakları maddi mağduriyetler giderileceği gibi kayıt dışı ile mücadelede ülkemizin önemli kazanımlar elde edeceği de görülüyor.
PROF.DR. ÜNSAL BAN
Bugün
