Bu aralar kiminle konuşsak emekli olacağı günü merak ediyor. Emeklilik için bazı aşamalar var. Bugün hem o aşamaları hem de erken emeklilik fırsatlarını anlatmak istiyorum. Emeklilik için 3 önemli şart var. Birincisi, belirli bir süre sigortalı olma şartı. Belli bir yaşa da ulaşmak gerekiyor. Üçüncüsü ise prim ödeme gün sayısı. İki tarih çok önemli. Birincisi doğum tarihi, ikincisi de ilk sigortalı olduğunuz tarih... Emeklilik şartlarında eski adıyla SSK'lılar için çok önemli iki tarih daha söz konusu: 8 Eylül 1999 ve 30 Nisan 2008... 9 Eylül 1999'da ilk kez sigortalı olan bir kişi emekli olabilmek için kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmak ve 7000 gün prim ödemek zorunda. Buna karşılık 7 Eylül 1999'da ilk kez sigortalı olan kişi, kadın ise 56, erkek ise 58 yaşını doldurduğunda ve 5975 gün prim ödediğinde emekli olabiliyor. Bu konuda Bağ-Kur ve Emekli Sandığı uygulamaları da farklılık gösterebiliyor. Bugün konumuz erken emeklilik olduğu için, bu detayları bir başka yazıya bırakarak, bazı bilgiler vermek istiyorum. 5510 sayılı Yasa ile annelere iki doğuma kadar borçlanma imkanı getirildi. Her çocuk için 2 yıldan tam 4 yıl, yani 1440 gün borçlanarak primlerinizi artırabilirsiniz.

Bunun anlamı da iki çocuğu olan bir 4a'lı (SSK) kadın çalışan, borçlandığı takdirde 4 yıllık bir avantaj elde eder. Fakat prim eksiğiniz yoksa ve yaşı bekliyorsanız doğum borçlanması yapıp boşuna para ödemeye gerek yok. Bu durumda yaşı geri çekmiyor. Önemli bir ayrıntı var. Stajyerken verilen girişler emeklilik hesabında geçerli değil, ancak bununla doğum borçlanması yapılabiliyor. Şartlar ise şöyle: 1- Doğumdan önce SSK tescili, 2- Doğumun gerçekleştiği tarihten sonraki iki yıl içinde adına herhangi bir prim yatmamış olmak (Bazı bölümlerinde prim yatmışsa yine aynı süre içinde prim yatmayan süreler borçlanılır.), 3- Doğumdan sonra iki yıl içinde çocuğun sağ olması. Erkeklerde ise askerlikle ilgili borçlanma imkanı var. Bu da, sigortalıların, er veya erbaş olarak veya yedek subay okulunda geçen sürelerinin tamamını veya bir kısmını para ödeyerek emeklilik hesaplarına saydırmaları şeklinde oluyor.

Askerlik borçlanması yapanın sigorta giriş tarihi borçlandığı gün kadar geriye gidiyor. 1988 girişli birisi 1 yıl askerlik borçlanırsa 1987 girişli oluyor ve şartları buna göre belirleniyor. Böylece en az bir yaş önce emeklilik imkanı bulunuyor.

Sayıları 5 milyonu bulan 'Emeklilikte yaşa takılanlar' ile ilgili çalışmalardan henüz bir netice alınamadı. Yaşını, yılını tamamlamış sadece prim eksiği olanlar için ise yeni bir imkan geliyor. Bu vatandaşlarımıza, geriye doğru primlerini ödeme imkanı ile emeklilik fırsatı verilecek. Bunun için bir çalışma başlatıldı.

Doğum borçlanması, 5510 sayılı Yasa'da herkes için tarif ediliyor. Oysa, genelgelerle bu haklar sadece SSK'lı kadınlara ve sigortalılıktan sonraki doğumlara kadar daraltıldı. Mahkemeler ise tam tersi kararlar veriyor. SSK'lı kadın doğum yapınca iş hayatından ayrılıyor da, Bağ-Kur'lu ayrılmıyor mu? Bu konuda çalışmalar olduğunu duyuyoruz. Hem esnaf kadınlara hem de sigortalılıktan önceki doğumlar için de borçlanma imkanı gündemde. Hatta borçlanmanın 3 çocuğa çıkacağını da duyuyoruz. Umarız bu haklar annelerimize verilir.

* 2013 yılının Mayıs ayında evlendim. Hem işten çıkıp hem tazminatımı alabilir miyim? Kadriye GÜNDÜZ

Kadın işçiler evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde iş sözleşmesini kendi arzuları ile sona erdirebilir ve tazminatlarını alabilir. Bunu pek çok çalışan bilmiyor ve işverenler istifa muamelesi yapıyor. Hakkınızı bırakmayın, alın. Sonrasında tekrar çalışabilirsiniz.

* İşyerimi beğenmediğim için istifa etmek istiyorum işsizlik maaşı alabilir miyim? İsmi saklı

Her istifa eden işsizlik maaşı alamaz. Geçen hafta detaylı yazmıştık. 4447 sayılı Yasa'nın 51'inci Maddesi'nde haklı fesihle ayrılanların işsizlik maaşı alacağı açıkça yazıyor. 4857 sayılı Yasa'nın 24'üncü maddesi bu halleri sıralıyor.

* Bir şirkette yöneticiyim. Bir çalışanımız yol izni istedi. Böyle bir hak var mı? Semih Kurt

Çalışanların izinlerini kullanırken yol izni isteme hakları var. İl dışına çıkacaklar için kendilerinin talep etmesi halinde yolda geçecek süreler için en fazla 4 güne kadar yol izni verilir. Çalışanın bunu belgelemesi gerekir. Ayrıca bu izin ücretsiz izindir.

* 01.02.1977 doğumluyum. 2000 yılında sigorta başlangıcım ve 1050 gün primim var. Ne zaman emekli olurum? Fatih KARTAL

60 yaş ve 7000 prim günü şartlarına tabisiniz. Bu yüzden çalışmaya devam etmeniz ve 01.02.2037 tarihini beklemeniz gerekiyor. Çalışma imkanınız olmazsa, bu kez 4500 prim günü ve 25 yıl şartlarıyla yine 60 yaşında emekli olabilirsiniz. Ayrıca SSK girişiniz askerden sonra ise borçlanma ile girişinizi 08.09.1999 tarihinden önceye çekebilirseniz, bu durumda 58 yaş ve 5975 prim günle de emekli olabilirsiniz.

20.11.1975 doğumluyum. 01.12.1993 sigorta başlangıcım. 5522 gün de primim var. Ne zaman emekli olabilirim? Sevgi BİLİR

50 yaş, 20 yıl ve 5675 prim günü şartlarına tabisiniz. Yıl şartınız tamam, prim için 153 güne ihtiyacınız var. Bunu tamamlayınca 20.11.2025 tarihinde emekli olabilirsiniz

20.06.1966 doğumluyum. 26.02.1986 yılından sigorta başlangıcım var. 6500 gün primim var. Ne zaman, kaç yaşında emekli olabilirim? Sadık Suna

49 yaş 5300 prim günü ve 25 yıl şartlarına tabisiniz. Priminiz tamam yaşı da tamamlayıp emekli olabilirsiniz. Emeklilik tarihi 20.06.2015.

Ocak 1988'de sigortalı oldum ve 5 gün sigortam yattı. Şu an 6427 günüm var. 03.05.1970 doğumluyum. Ne zaman emekli olurum? Hasan Akkaya

25 yıl, 50 yaş ve 5375 prim gün şartlarına tabisiniz. Yaş hariç tüm şartlar tamam. 50 yaşınızın dolacağı 03.05.2020 tarihinde emekli olabilirsiniz.(Sabah - Faruk Erdem)