GENEL GEREKÇE
2017’de gerçekleştirilen Anayasa değişiklikleri ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçiş yapılmış, bu sistem içinde yeni bir hukuk normu olarak Anayasal yapıya yerleşen Cumhurbaşkanlığı kararnamesi (CBK) ile yürütme alanında düzenlemeler yapılması benimsenmiştir. Anayasa değişikliği, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin genel düzenleme alanlarının belirlenmesinin yanı sıra bakanlıkların kuruluş ve yapılanmasına dair özel hükümler de getirmiştir.
Anayasa Mahkemesi (AYM) tarafından yürütülen Anayasal denetim çerçevesinde çeşitli Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile ilgili olarak yürürlüğün durdurulması ve iptal kararları verilmiştir. AYM, bu kararları ile Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile yapılamayacak düzenlemelere ilişkin alanları Anayasada belirtilen kurallar çerçevesinde tanımlamış, bu alanlar dışında kalan hükümlerin ise yalnızca kanunla düzenlenebileceğine dair kararlar almıştır.
Yapılan teklif, Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreterliği bünyesinde personel istihdamı, üst kademe kamu yöneticilerinin atanma usul ve esasları, yurtdışı daimi görevlere atanacaklara dair düzenlemeler gibi, Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine ilişkin hükümleri gözden geçirerek kanun haline getirmektedir.
Bunun yanı sıra, AYM’nin iptal ettiği Elektrik Üretim A.Ş.’nin görevlerine dair hükümler, iptal kararının gerekçeleri dikkate alınarak yeniden düzenlenmektedir. Ayrıca, kariyer uzman kadrolarına atama sürecinde yeterlik sınavının zamanında tamamlanmasına dair AYM kararının gereği de yerine getirilmektedir.
Teklifte, Anayasa Mahkemesi iptalleri dışında, devlet memurlarının Cumhurbaşkanınca belirlenen yurtdışındaki kurumsal görevlerinde aylıksız izinli sayılması, uluslararası kuruluşlara veya kamu sermayeli kuruluşlarca yurtdışına görevlendirilenlerin memur eşlerine 3 yıla kadar aylıksız izin verilmesi gibi düzenlemeler de bulunmaktadır. Ayrıca, sözleşmeli personel pozisyonlarından memur kadrolarına geçenlerin disiplin cezası almadan geçirdikleri sürelerin, ilave kademe hakkı sağlamak amacıyla dikkate alınması düzenlenmektedir.
MADDE GEREKÇELERİ
MADDE 1 – Madde ile 657 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesine eklenen hüküm ile 8 yıl boyunca herhangi bir disiplin cezası almayan memurlara verilen ilave kademe hakkının, 19/1/2023 tarihli 7433 sayılı Kanun çerçevesindeki sözleşmeli statüden memur kadrolarına geçenler için de geçerli olmasının sağlanması amaçlanmaktadır.
MADDE 2 – 657 sayılı Kanunun 77 nci maddesine göre, yabancı memleketlerin resmi kurumları veya uluslararası kuruluşlarda görev alacak memurlara on yıla kadar aylıksız izin verilebilmektedir. Ancak son dönemlerde ortaya çıkan, geleneksel hukuk aktörleri dışında birçok uluslararası kuruluş nedeniyle, bu maddenin kapsamının netleşmesi gereği doğmuştur. Bu düzenleme ile birlikte, Cumhurbaşkanınca belirlenecek uluslararası kuruluşlarda görev almak isteyen memurlara da aylıksız izin verilebilmesi öngörülmektedir.
MADDE 3 – 657 sayılı Kanunun 92 nci maddesine eklenen hüküm, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin mülga ek 18, ek 35 ve ek 37 nci maddeleri kapsamındaki yöneticilik görevinden ayrılıp özel sektöre geçmek isteyenler için düzenleme yapılmasını amaçlamaktadır.
MADDE 4 – Türkiye’nin uluslararası kuruluşlarda görevlendirilenler ile kamu sermayeli kurum veya kuruluşların yurtdışı birimlerinde çalışanların memur eşlerine aylıksız izin verilmesi düzenlenmektedir.
MADDE 5 – Anayasa Mahkemesinin iptal kararı doğrultusunda, uzman yardımcılarının yeterlik sınavının sonuçlandırılmasına azami bir süre sınırı getirilmesine ilişkin düzenleme yapılmaktadır.
MADDE 6 – Uzman yardımcılarının yeterlik sınavlarının süresine yönelik geçici madde düzenlemesi yapılmaktadır.
MADDE 7 – Sözleşmeli personel statüsünden memur kadrolarına atananların, geçişleri sırasında disiplin cezası olmaksızın ilave kademe verilmesini sağlayan düzenlemenin geçmişe dönük uygulanması öngörülmektedir.
MADDE 8 – 2443 sayılı Devlet Denetleme Kurulu Başkan ve Üyelerine İlişkin Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanunun, iptal edilen hükümler dışındaki maddeleri 703 sayılı KHK ile yürürlükten kaldırılmıştır. Bu doğrultuda, kurulun görev, yetki ve denetim ile ilgili bazı hükümlerin 2443 sayılı Kanuna eklenmesi gerekliliği doğmuştur.
Anayasa Mahkemesinin iptal kararı ile vakıflar, kooperatifler ve benzeri kuruluşlara dair düzenlemeler yürürlükten kalkmış olup, bu alanlarda hukuksal boşluk ortaya çıkmıştır. Anayasa’nın 108 inci maddesi gereği, Devlet Denetleme Kurulunun görevlerinin Anayasa Mahkemesinin belirttiği iptal kararları sonrasında kanunla düzenlenmesi gerekmektedir.
MADDE 9 – Denetçilerin görev ve yetkilerinin Anayasa’nın 128 inci maddesi çerçevesinde kanunla düzenlenmesi gerekmektedir. Anayasa Mahkemesi kararına uygun olarak, bu hükümlerin 2443 sayılı Kanuna eklenmesi hedeflenmektedir.
MADDE 10 – Anayasa Mahkemesi kararı gereği, dernekler hakkında da görevden uzaklaştırma tedbiri uygulanmasına ilişkin düzenleme yapılmaktadır.
MADDE 11 – Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığına ilişkin düzenlemelerde AYM’nin iptali sonrası gereken değişiklikler yapılmaktadır.
MADDE 12 – Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığında kariyer meslek olarak belirlenen kadrolara geçiş usulleri belirlenmektedir.
MADDE 13 – Sözleşmeli statüden memur kadrolarına geçiş yapanların, disiplin cezası almadan geçen sürelerinin ilave kademe hesabında dikkate alınması düzenlenmektedir.
MADDE 14 – Türkiye İstatistik Kurumu’nun gelirleriyle ilgili iptal edilen düzenleme, Anayasa Mahkemesi kararları doğrultusunda kanunla düzenlenmeye yöneliktir.
MADDE 15 – Enerji alım ve satımının sürdürülmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca, EÜAŞ’ın enerji alım ve satım anlaşmaları ile enerji ihtiyaçlarının karşılanabilmesine yönelik gerekli hukusal düzenlemeler de yapılacaktır.
MADDE 16 – Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’nün döner sermayesine ilişkin iptal edilen hükümler, Anayasa Mahkemesi gerekçeleri doğrultusunda düzenlenmektedir.
MADDE 17 – Devlet memuru kadrolarında farklılık yaratmamak için düzenlemeler yapılmaktadır.
MADDE 18 – Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen kamu görevlilerinin atama usulleri hakkında düzenleme yapılmaktadır.
MADDE 19 – Yurtdışı temsilciliklerindeki atama usullerinin düzenlenmesi gerekliliği doğmuştur.
MADDE 20 – Kamu kurumlarınca uygulanan diğer düzenlemeler hakkında kanunla belirleme yapılması gerekmektedir.
MADDE 21 – Geçici düzenlemeler ile uluslararası görev başlangıç şartları belirlenmektedir.
MADDE 22 – Anayasa Mahkemesi iptali sonrası KİT’lerdeki atama usulları ilgili düzenlemelere uygun olarak tekrar şekillendirilmektedir.
MADDE 23 – Anayasa Mahkemesi kararı gereği iptal edilen düzenlemelerin yerine kanunla karşılık gelecek düzenin sağlanması amaçlanmaktadır.